Εχει τους περισσότερους εκατομμυριούχους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Ο πληθυσμός της -νεανικός, εν αντιθέσει προς τους γηράσκοντες Ευρωπαίους- φθάνει το 1,2 δισεκατομμύριο και θα ξεπεράσει εκείνον της Κίνας ως το 2050. Αναπτύσσει τεχνολογίες αιχμής, μιλάει αγγλικά, είναι δημοκρατία. Την τελευταία δεκαετία το Νέο Δελχί στέλνει στον πλανήτη το μήνυμα: «Η Ινδία αναδύεται».
Ο Μπαράκ Ομπάμα, που επισκέφθηκε τη χώρα την περασμένη εβδομάδα, πλειοδότησε προς το κολακευτικότερο: «Η Ινδία έχει ήδη αναδυθεί» είπε. Και πρότεινε να λάβει μια μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τέρμα η βουλιαγμένη οικονομία, τέρμα και το ασταθές συνονθύλευμα των αντιμαχόμενων εθνοτικών ομάδων. Η Ινδία είναι μια υπερδύναμη του 21ου αιώνα εν τη γενέσει.
Η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο- η Ινδία- συνάντησε την παλαιότερη δημοκρατία στον κόσμοτις ΗΠΑ- και διαπίστωσαν ότι είναι αμφότερες υπερδυνάμεις, η μια καθιερωμένη και η άλλη ανερχόμενη. Η ινδική οικονομία αναμένεται να αυξηθεί κατά 8,5% εφέτος- με «πύραυλο» την παρομοίασε σε έκθεσή του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η ανάπτυξη αυτή αποτελεί άπιαστο όνειρο για τη Δύση, οι επιφανέστεροι ηγέτες της οποίας συνωστίζονται στο Δελχί με την ελπίδα να λάβουν ένα μερίδιο από τα 300 και πλέον δισ. δολάρια τα οποία θα επενδύσει η χώρα σε υποδομές και άμυνα τα αμέσως επόμενα χρόνια. Και στο ποσό αυτό δεν υπολογίστηκαν ο πακτωλός των δισεκατομμυρίων τα οποία προσφέρουν οι ινδικές ιδιωτικές επιχειρήσεις για διεθνή συμβόλαια.
Επί χρόνια παρίας της διεθνούς κοινότητας, η Ινδία ανήκει πλέον στην «ανώτερη κάστα» της υφηλίου. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, νεαρή ακόμη χώρα μετά την ανεξαρτησία της το 1947, εξόργισε τις ΗΠΑ παραμένοντας αδέσμευτη στον ανταγωνισμό τους με τη Σοβιετική Ενωση. Πέρα από μια λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στο κέντρο του Νέου Δελχί, η εποχή του Κινήματος των Αδεσμεύτων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Οι σχέσεις όμως με τις ΗΠΑ παρέμεναν τεταμένες. Η Ουάσιγκτον είχε επιλέξει άλλον σύμμαχο στην περιοχή, το μουσουλμανικό Πακιστάν, τον υπ΄ αριθμόν 1 εχθρό της Ινδίας. Ωσπου έγινε η έκρηξη. Κυριολεκτικά: η πυρηνική δοκιμή που πραγματοποίησε το Δελχί το 1998 (ως αντίβαρο στην πυρηνική Κίνα που υποστήριζε το Πακιστάν) κατέταξε την Ινδία στις de facto πυρηνικές δυνάμεις.
Η Ινδία έχει τον τρίτο μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο- μετά τις «άπιαστες» ΗΠΑ και την Κίνα. Ο αμυντικός προϋπολογισμός της έφθασε εφέτος τα 31,9 δισ. δολάρια (2,12% του ΑΕΠ) και η χώρα διαθέτει σοβαρή αμυντική βιομηχανία, που κατασκευάζει από βαλλιστικούς πυραύλους και μαχητικά αεροσκάφη ως άρματα μάχης.
Η αληθινή «απογείωση» όμως έγινε με όρους οικονομικούς. Ως το 1991 η Ινδία εφάρμοζε πολιτική προστατευτισμού και διατηρούσε εν πολλοίς κλειστή την ινδική οικονομία στον εξωτερικό κόσμο (η υπογράφουσα που επισκέφθηκε τότε τη χώρα διαπίστωσε με έκπληξη ότι δεν πουλιόταν καθόλου Coca-Cola διότι δεν ήταν «Μade in Ιndia»). Το Δελχί απελευθέρωσε την οικονομία, που σήμερα έχει όγκο 1,2 τρισ. δολάρια, και αυτό εκτίναξε τη μεσαία τάξη από σχεδόν ανύπαρκτη σε 580 εκατομμύρια άτομα.
Τεχνολογίες αιχμής, στην πληροφορική και στις βιομηχανικές εφαρμογές, αλλά και στην έρευνα σε πανεπιστήμια και κάθε είδους ιδρύματα, απασχολούν σήμερα περίπου 2 εκατομμύρια εξειδικευμένους και άριστα εκπαιδευμένους ινδούς επιστήμονες- μια ολόκληρη «στρατιά» γνώσης και ανάπτυξης.
Η χώρα είναι αναμφισβήτητα ο «ηγέτης» της περιοχής της- ιστορικά οι επιρροές της φθάνουν ως το ινδουιστικό Μπαλί της μουσουλμανικής Ινδονησίας, ενώ σήμερα λειτουργεί «πατρικά» προς Νεπάλ, Μπανγκλαντές, Μπουτάν και άλλους γείτονες, παρέχει καταφύγιο ακόμη και στον Δαλάι Λάμα.
Ωστόσο η Ινδία παρέμενε σχετικά παραγνωρισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο. Μετά την τριήμερη επίσκεψη του Ομπάμα αυτό αλλάζει άρδην. Οπως και η κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ο Ομπάμα- «ο πωλητής και όχι ο πολιτικός», όπως τον περιέγραψαν τα μέσα ενημέρωσηςπήγε στην Ινδία συνοδευόμενος από αμερικανούς επιχειρηματίες και συνήψε εμπορικές συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Για να δείξει στο Πεκίνο ότι υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια, χαρακτήρισε επανειλημμένως τις ινδοαμερικανικές σχέσεις «καθοριστική συμμαχία του 21ου αιώνα».
Η παγκόσμια ισορροπία φαίνεται ότι αλλάζει. Η Ινδία, με όλες τις προδιαγραφές της νέας υπερδύναμης, μετατοπίζει σχεδόν από μόνη της το κέντρο βάρους από την Ανατολική στη Νότια Ασία.
ΓΚΑΝΤΙ: «ΜΕ ΤΟ “ΟΦΘΑΛΜΟΝ ΑΝΤΙ ΟΦΘΑΛΜΟΥ” ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΟΛΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΥΦΛΟΣ»
Συμπλήρωσε τον Χριστό και… δεν δείπνησε με τον Ομπάμα
«Ο Χριστός μάς έδωσε τους στόχους και ο Μαχάτμα Γκάντι τις μεθόδους» έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1955.Πενήντα πέντε χρόνια αργότερα,την περασμένη εβδομάδα,ο Ομπάμα είπε μιλώντας στο ινδικό κοινοβούλιο: «Δεν θα βρισκόμουν εδώ σήμερα μπροστά σας,ως πρόεδρος των ΗΠΑ,αν δεν υπήρχε ο Μαχάτμα Γκάντι και το μήνυμά του».Σε ανύποπτο χρόνο,τον Σεπτέμβριο του 2009, όταν ο Ομπάμα είχε ρωτηθεί με ποια προσωπικότητα θα επιθυμούσε να δειπνήσει,η απάντησή του ήταν: «Ο Γκάντι»- χωρίς δισταγμό.Και πρόσθεσε: «Με έχει εμπνεύσει πολύ…Αλλαξε τον κόσμο χάρη στη δύναμη των αρχών του».Η φιλοσοφία του Γκάντι βασιζόταν στη μη βία και στην αντίσταση προς την τυραννία μέσω της μαζικής κοινωνικής ανυπακοής.Ενέπνευσε απελευθερωτικά και κοινωνικά κινήματα ανά τον κόσμο,με κορυφαίο τον αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ και τον αγώνα του Νέλσον Μαντέλα για την κατάργηση του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.Αποτέλεσε έμπνευση για πολλούς,από τον Τζον Λένον των Μπιτλς ως τον πρώην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Αλ Γκορ.Τα γενέθλιά του,στις 2 Οκτωβρίου,εορτάζονται παγκοσμίως ως Διεθνής Ημέρα της Μη Βίας.Ο Γκάντι αγωνίστηκε για την εξάλειψη της φτώχειας και του συστήματος της κάστας στην Ινδία.Η τεράστια αυτή χώρα έχει χιλιάδες κάστες,υποκάστες,φυλές και υποκατηγορίες φυλών.Οι βασικές είναι τέσσερις συν μία: κορυφαίοι οι Βραχμάνοι (ιερείς),μετά οι Κασατρίγια (πολεμιστές),οι Βαΐσια (μάστορες,αγρότες,έμποροι) και οι Σούντρα (τεχνίτες,εργάτες) και στον πάτο οι Νταλίτ (παρίες) που αποτελούν το 16% του πληθυσμού και κάνουν όλα βρώμικα επαγγέλματα,από σφαγείς ζώων ως καθαριστές τουαλέτας.Κάποτε ο παρίας δεν μπορούσε να ακουμπήσει ούτε καν με τη σκιά του έναν Βραχμάνο,σήμερα οι διακρίσεις απαγορεύονται από το Σύνταγμα.Στην πράξη οι κάστες έχουν καταργηθεί στις πόλεις,επιζούν σε έναν βαθμό στα χωριά αλλά ζουν και βασιλεύουν στην επιλογή συζύγου.
TΕΡΑΣΤΙΑ ΧΩΡΑ, ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Υγεία, Παιδεία, «βυζαντινή» γραφειοκρατία
Δύο κορυφαίοι ινδοί πανεπιστημιακοί εκφράζουν στο «Βήμα» τις ελπίδες αλλά και τους φόβους τους για το μέλλον
Από την Ουάσιγκτον, ο Ινδός Ραχούλ Μαντχαβάν, επικεφαλής του Τμήματος Νοτιοασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς,δεν τα βλέπει όλα ρόδινα. Θεωρεί ότι «η ταυτότητα της Ινδίας ως ανερχόμενης δύναμης καθορίζεται συχνά από εξωτερικούς παράγοντες και αυτό πρέπει να αλλάξει».Υπέρ της λειτουργεί το νεανικό δημογραφικό προφίλ της, «όμως έχει ελλείψεις στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση,που επιδεινώνονται από τις αχαλίνωτες απουσίες δασκάλων, τις ανεπαρκείς υποδομές, τις τιμές τροφίμων που έχουν εξακοντιστεί στα ύψη,το άθλιο σύστημα Υγείας και μια “βυζαντινή” γραφειοκρατία».Ο κ.Μαντχαβάν τονίζει τη μεγάλη συμβολική αξία τού ότι «ο Μπαράκ Ομπάμα παρέμεινε στην Ινδία περισσότερο απ΄ όσο σε κάθε άλλη χώρα που επισκέφθηκε ως πρόεδρος των ΗΠΑ.Ωστόσο δεν πρέπει να ερμηνεύσουμε με απόλυτους όρους τη δήλωσή του ότι η Ινδία έχει ήδη “αναδυθεί”. Η Ινδία αναδύθηκε σε σχέση με τις ΗΠΑ και με τους γείτονές της,όμως παραμένει ακόμη αναδυόμενη σε σχέση με τον εαυτό της. Εχει ευθύνη προς τον λαό της και πρέπει να εκμεταλλευθεί τις δυνατότητές της ως δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα και 11η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο».
Από το Λονδίνο,ο Τζαϊντίπ Πράμπου,επίσης ινδικής καταγωγής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, υπενθυμίζει πως «η Μorgan Stanley προβλέπει ότι ως το 2015 η ανάπτυξη της Ινδίας θα ξεπεράσει εκείνη της Κίνας.Αν οι προβλέψεις επαληθευθούν,η Ινδία θα γίνει η τρίτη ή ή δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο».Ωστόσο διαβλέπει δύο προβλήματα-προκλήσεις: την Παιδεία και την αγορά εργασίας. «Ο ινδικός πληθυσμός,που είναι νεότερος από τον κινεζικό,πρέπει, πρώτον, να αποκτήσει Παιδεία και ικανότητες για να εργαστεί και,δεύτερον,να έχει ευκαιρίες εργασίας».
Ο κ.Πράμπου είναι σήμερα διευθυντής του Κέντρου Ινδικής και Παγκόσμιας Επιχειρηματικότητας στο Κέιμπριτζ.«Η χώρα έχει τεράστιες ανάγκες σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης αλλά,ακόμη και αν κατορθώσει να μορφώσει τον πληθυσμό της,πού θα βρουν δουλειά όλοι αυτοί;» αναρωτιέται.«Η Ινδία αναπτύχθηκε χωρίς να παράξει πολλές θέσεις εργασίας. Η ανάπτυξη προήλθε από τις υπηρεσίες και τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας,ενώ στην Κίνα από τη βιομηχανία χαμηλής κλάσης- οι Κινέζοι παράγουν,για παράδειγμα,όλα τα παιχνίδια που κατασκευάζονται στον κόσμο».
Κάρι, μπασμάτι, τσάι και φύλλα μπανανιάς
Οταν οι Βρετανοί λένε «Πάμε για κάρι», εννοούν ότι θα πάνε για ινδικό φαγητό- σε κάποιο από 10.000 και πλέον ινδικά εστιατόρια της Βρετανίας- και ας μην παραγγείλουν απαραίτητα κάρι. Το μείγμα αυτό μπαχαρικών έχει ταυτιστεί με την ινδική γαστριμαργία, όμως οι ίδιοι οι Ινδοί θεωρούν το ρύζι μπασμάτι το κορυφαίο προϊόν της κουζίνας τους. Το μπασμάτι, το οποίο έχει κατακτήσει τελευταίως και την Ελλάδα, είναι ένα μακρύκοκκο ρύζι που καλλιεργείται σε Ινδία και Πακιστάν, έχει έντονο άρωμα και λεπτή γεύση. Οι Ινδοί τρώνε καθιστοί στο πάτωμα, χρησιμοποιώντας τις άκρες των δαχτύλων του δεξιού χεριού, και μαζεύουν τη σάλτσα με κάποια από τις ινδικές πίτες. Το παραδοσιακό σερβίρισμα θέλει το φαγητό σε φύλλο μπανανιάς εν είδει πιάτου.Βασικό χαρακτηριστικό της ινδικής κουζίνας είναι οι επιρροές της από τον ινδουισμό. Από την αρχαιότητα, ολόκληρες ομάδες ανθρώπων (όπως η ανώτερη κάστα των Βραχμάνων) υιοθέτησαν τη χορτοφαγία και παραμένουν χορτοφάγοι ως σήμερα. Κανένας δεν θυμάται πότε απαγορεύθηκε η κατανάλωση βοδινού κρέατος. Κανένας όμως δεν διανοείται και να πειράξει αγελάδα στην Ινδία.
Οταν κατέκτησαν την περιοχή οι βρετανοί αποικιοκράτες, καθιέρωσαν το «κάρι» ως ένα καθορισμένο μείγμα από διάφορα μπαχαρικά για διευκόλυνσή τους. Η σύγχρονη ινδή νοικοκυρά δεν καταδέχεται να μεταχειριστεί προκατασκευασμένο κάρι και τρίβει κάθε φορά στο γουδί τα μπαχαρικά που ρίχνει στο φαγητό.
Και φυσικά από εδώ οι Αγγλοι κόλλησαν τη συνήθεια να πίνουν τσάι. Οι καλύτερες ποικιλίες καλλιεργούνται στο Νταρτζίλινγκ και στο Ασάμ και το πιο συνηθισμένο τσάι στην Ινδία είναι το μασάλα: φύλλα τσαγιού βράζονται σε ένα μείγμα νερού και μπαχαρικών (κάρδαμο, γαρίφαλο, κανέλα και τζίντζερ) μαζί με πολύ γάλα για να παραχθεί ένα παχύ, γλυκό γαλακτερό ρόφημα.
Διατροφή ίσον μπίζνες. Η Ινδία ελέγχει το 42% του παγκόσμιου εμπορίου μπαχαρικών αξίας 2,8 δισ. δολαρίων και καταναλώνει το 90% των μπαχαρικών που παράγει. Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή είναι: τσίλι, σπόροι μουστάρδας, κύμινο, κουρκουμάς, τζίντζερ, κόλιανδρος και σκόρδο.
Μπόλιγουντ σημαίνει παραμύθι για όλη την οικογένεια
Η Ινδία είναι της μόδας. Πουθενά δεν γίνεται εμφανέστερο αυτό απ΄ όσο στο σινεμά. Οι ταινίες τύπου Μπόλιγουντ- οι οποίες στην πιο συνηθισμένη τους μορφή είναι μιούζικαλ με απλοϊκή ερωτική υπόθεση και χορογραφημένα τραγούδια- κατέκτησαν τον κόσμο την τελευταία δεκαετία. Ακόμη και στην Αθήνα υπάρχουν πλέον σχολές χορού που προσφέρουν μαθήματα Βollywood Dance, που συνδυάζει δυτικές φιγούρες διανθισμένες με χαρακτηριστικές ινδικές κινήσεις και χαρούμενη μουσική- όπως ακριβώς στις ινδικές ταινίες.
Ο όρος Βollywood (από τις λέξεις Βombay και Ηollywood) περιγράφει επισήμως τις ταινίες στη γλώσσα χίντι οι οποίες παράγονται στη Μουμπάι (πρώην Βομβάη) αλλά ανεπισήμως χρησιμοποιείται για όλες τις ινδικές ταινίες. Το Μπόλιγουντ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ταινιών στον κόσμο. Από τα στούντιο της Βομβάης βγαίνουν αριστουργήματα αλλά και χιλιάδες b-movies που μπορούν να ζαλίσουν αδυσώπητα όποιον τουρίστα ταξιδεύει με ινδικό υπεραστικό λεωφορείο με το DVD (ως συνήθως) στη διαπασών. Το σινεμά αποτελεί την πιο φθηνή και συνηθισμένη μορφή διασκέδασης για τους Ινδούς.
Η ταινία που έβαλε το Μπόλιγουντ στονχάρτη του ποιοτικού σινεμά είναι το «Σαλαάμ Βομβάη!» της Μίρα Ναΐρ, η οποία έλαβε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1988 και ήταν υποψήφια για Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Στο Μπόλιγουντ οφείλεται η επιστροφή του μιούζικαλ στο Χόλιγουντ, τάση που ξεκίνησε με το «Μουλέν Ρουζ» το 2001 και συνεχίζεται ως σήμερα (βλ. «Μάμα Μία!»). Το «Slumdog Μillionaire» του Ντάνι Μπόιλ, που κέρδισε οκτώ Οσκαρ το 2008, «επισφράγισε» τις ανταλλαγές μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κινηματογραφικών βιομηχανιών στον κόσμο, της Μουμπάι και του Λος Αντζελες, οι οποίες ανακοίνωσαν πριν από τρεις ημέρες συμφωνία για ακόμη στενότερη συνεργασία.
