Θεραπευτικά βότανα

Βασιλικός (Ocimum basilicum)

Ο γνωστός σε όλους μας βασιλικός (Ώκιμον το βασιλικόν) είναι αρωματικό φυτό των τροπικών χωρών. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως αναφέρει ο Διοσκουρίδης. Περιλαμβάνει είδη περίπου από τα οποία μόνο καλλιεργούνται στην Ελλάδα.


Και αυτά είναι ο βασιλικός ο πλατύφυλλος, ο κατσαρός, ο μεγαλόφυλλος και ο μελανόφυλλος. Αν και οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε το βασιλικό ως καλλωπιστικό φυτό, έχει τέτοιες ιδιότητες που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για αφέψημα αλλά και για αιθέριο έλαιο με σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Οι πιο γνωστές είναι οι εξής: βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά τους πονοκεφάλους, είναι ιδανικό για προβλήματα μνήμης και τέλος βελτιώνει τις ρυτίδες.

Δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis)

Ο Ροσμαρίνος ο φαρμακευτής. Το τσάι του δενδρολίβανου είναι κατά της λιποθυμίας και κατά των ζαλάδων. Σε συνδυασμό μάλιστα με κρασί είναι κατά της αϋπνίας. Θεωρείται ότι καθαρίζει το αίμα και είναι ευεργετικό στα προβλήματα αναπνοής και του άσθματος. Είναι επίσης στομαχικό, τονωτικό, αντισηπτικό και αντιρρευματικό. Με πλύσεις ή μπάνια είναι ευεργετικό του δέρματος. 

Δίκταμνο (Origanum dictamnus)

Ορίγανον ο δίκταμνος ή Αμάρακος ο δίκταμνος. Το γνωστό δίκταμνο της Κρήτης που είναι γνωστό και με τα δημώδη ονόματα δίκταμος, δίταμος, έρωντας, αδίχταμος, στοματόχορτο, σταματόχορτο, μαλλιαρό. Πολλά ονόματα, πολλές ιδιότητες. Το δίκταμνο είναι εξαιρετικό ρόφημα, ιδιαίτερα γνωστό για τις αρωματικές αλά και τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Θεωρείται αντισπασμωδικό και τονωτικό. Στην Κρήτη το ονομάζουν και επουλωτικό των θεών, λόγω της επουλωτικής του δράσης.

Ευκάλυπτος (Eucalyptus)

Το δένδρο αυτό κατάγεται από την Αυστραλία και ήρθε στην Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα. Στην Ελλάδα το πρώτο δένδρο φυτεύτηκε στο βοτανικό κήπο Αθηνών το 1864 και στη συνέχεια διαδόθηκε σε όλο το κράτος λόγω των εξυγιαντικών του ιδιοτήτων. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος με αντιπυρετικές ιδιότητες αλλά και για αρωματικά λουτρά. Η χρήση του, είτε ως αφεψήματος, είτε ως αιθέριου ελαίου, είναι κυρίως αντισηπτική, μικροβιοκτόνα, απολυμαντική και βοηθητική για το αναπνευστικό σύστημα.

Θυμάρι (Thymus vulgaris)

Θύμος ο κοινός. Η μυρωδιά του μας συντροφεύει συχνά στις εκδρομικές μας εξερευνήσεις αλλά λίγοι από μας γνωρίζουμε πως το θυμάρι είναι τονωτικό και γενικότερα δυναμωτικό. Χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό, απολυμαντικό, κατευναστικό στη βρογχίτιδα και στον ισχυρό βήχα. Είναι εξαιρετικό σε περιπτώσεις πονόδοντου. Βακτηριοκτόνο, τονωτικό. Βοηθητικό για αναπνευστικά προβλήματα και σε περιπτώσεις γρίπης.

Λεβάντα (Lavandula vera)

Το αρωματικό αυτό φυτό είναι κατά του άτακτου βήχα, του άσθματος, του κοκίτη, της γρίπης και της λαρυγγίτιδας. Η λεβάντα καταπραΰνει τους νευρόπονους του στομάχου και ηρεμεί το νευρικό σύστημα, γιατί δρα ως χαλαρωτικό. Είναι ιδανικό για τις αϋπνίες και το στρες. Βοηθά τις ημικρανίες και τους πονοκεφάλους. Εκτός από αφέψημα χρησιμοποιείται πάρα πολύ και ως αιθέριο έλαιο.

Λουίζα (Aloizia)

Η λουίζα ή αλλιώς λεμονόχορτο είναι γνωστή κυρίως λόγω της χαρακτηριστικής μυρωδιάς λεμονιού που έχει. Αν και το φυτό κατάγεται από την Αμερική, έχει πλήρως εγκλιματιστεί στη χώρα μας. Το αφέψημά του έχει μια πολύ ευχάριστη γεύση και είναι πολύ υγιεινό. Θεωρείται βοηθητικό του αδυνατίσματος, αντιπυρετικό, στομαχικό, τονωτικό αλλά και καταπραϋντικό.

Μαντζουράνα (Οriganum majorana)

Το επιστημονικό του όνομα είναι origanum majorana και η καταγωγή του προέρχεται από την Ανατολή και τις μεσογειακές χώρες. Είναι αυτοφυές και το βρίσκουμε κυρίως στα ψηλά οροπέδια.
Για τις θεραπευτικές του ιδιότητες ήταν γνωστό και στους αρχαίους Έλληνες και μάλιστα αναφέρεται από τον Θεόφραστο με το όνομα “αμάρακος ο αείφυλλος” και από τον Διοσκουρίδη ως “σάμψυχο”. Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική.  Είναι πολύ καλό αναλγητικό σε μυϊκούς πόνους, διαστρέμματα, στραμπουλήγματα και νευραλγίες. Θεωρείται επίσης έξοχο αντίδοτο στα μικρόβια του τυφοειδούς πυρετού.

Μέντα (menta piperata)

Η menta piperata είναι η γνωστή σε όλους μας μέντα ή αγριοδύοσμος. Τη συναντάμε σχεδόν παντού εκτός από τις τροπικές χώρες. Στην αρχαιότητα ήταν σε ευρεία χρήση αλλά δεν της αποδίδονταν πάντα οι ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης δεν θεωρούσε ότι έχει καταπραϋντικές ικανότητες, ενώ αντίθετα ο Γαληνός τη συνιστούσε για αυτήν ακριβώς την ιδιότητά της, όπως άλλωστε και ο Πλίνιος, ο οποίος μάλιστα πίστευε ότι είναι και αναισθητικό.Χρησιμοποιείται στη μαγειρική ως καρύκευμα. Ως αφέψημα ή ως αιθέριο έλαιο είναι καταπληκτικό αναλγητικό, κατά της αϋπνίας και βοηθητικό σε πονοκεφάλους.

Σαμπούκος (Sambucus migra)

Ο σαμπούκος είναι φυτό πολύ γνωστό στη λαϊκή θεραπευτική. Ενδείκνυται για κρυολογήματα, πνευμονίες και στηθάγχη. Είναι ευεργετικό για πλύσιμο των ματιών αλλά και κατά των πόνων των δοντιών. Περιέχει πολλές βιταμίνες και είναι καθαρτικό του αίματος. Τα μπάνια με σαμπούκο μαλακώνουν το δέρμα, ενώ βοηθά στη μείωση των φακίδων και των ρυτίδων.

Ταραξάκο (Taraxacum officinale)

Το ταραξάκο ή αλλιώς δόντι του λιονταριού είναι ένα πολύ γνωστό φυτό, παρ’ όλο που η ονομασία του πιθανόν να σας ξενίζει. Το συναντάμε σε όλη την Ελλάδα σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, σε λιβάδια αλλά και στους δρόμους. Το φυτό αυτό έχει εξαιρετικές ιδιότητες: είναι διουρητικό, υπακτικό, αντισκορβουτικό, στομαχικό, τονωτικό αλλά κυρίως καθαριστικό του αίματος. Θεωρείται ιδανικό για τις χρόνιες δερματικές παθήσεις και κατά της χοληστερίνης του αίματος. Από νεότερες έρευνες βρέθηκε ότι περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α και ωφέλιμα για τον οργανισμό άλατα, όπως το φώσφορο και το μαγγάνιο. Μάλιστα η περιεκτικότητά του σε σίδηρο είναι μεγαλύτερη από αυτήν του σπανακιού.

Τσουκνίδα (Urtica dioica)

Ούρτικα η δίοικος. Αυτό το παρεξηγημένο φυτό, ίσως λόγω του τσουξίματος που προκαλεί με την αφή, είναι γεμάτο με πολύτιμες ιδιότητες. Είναι αντισπασμωδικό σε περιπτώσεις ρευματισμών και ισχιαλγίας. Είναι ευεργετικό για το αίμα λόγω των πλούσιων συστατικών του , του σιδήρου, του ασβεστίου, του καλίου του νάτριου κ.λπ. Είναι κατά της αναιμίας, των ρευματισμών και της παχυσαρκίας.

Φασκόμηλο (Salvia officanalis)

Σάλβια η φαρμακευτική ή αλλιώς φασκομηλιά ή αλιφασκιά. Το βρίσκουμε σχεδόν σε όλα τα βουνά και οροπέδια της Ελλάδας. Μάλιστα πολλοί το θεωρούν το ίδιο με το τσάι του βουνού, αλλά το λάθος είναι μεγάλο και σημαντικό, διότι οι ιδιότητές τους διαφέρουν, όπως άλλωστε και η γεύση τους. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι εξαιρετικές. Οι Άραβες μάλιστα λένε “πως μπορεί ο άνθρωπος να πεθάνει, όταν έχει στον κήπο του φασκόμηλο”. Είναι ιδιαίτερα τονωτικό λόγω της τανίνης που περιέχει. Είναι καλό φάρμακο κατά της ατονίας του στομάχου και των εντέρων αλλά και απολυμαντικό και αποχρεμπτικό σε περίπτωση κρυολογημάτων. Θεωρείται τονωτικό της μνήμης και καταπολεμά τη νωθρότητα. Το φασκόμηλο είναι ευεργετικό στα μαλλιά και στυπτικό με μάσκα στο πρόσωπο.

Χαμομήλι (Matricaria chamomilla)

Ματρικάρια η χαμομίλλα. Το γνωστό σε όλους μας χαμομήλι έχει πάρα πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες και μάλιστα με άμεσα αποτελέσματα. Η φύση μάλιστα το ευνόησε ιδιαίτερα στην ανάπτυξή του και στον πολλαπλασιασμό του, δίνοντάς του λιτότητα στις βλαστικές του απαιτήσεις. Έτσι το βρίσκουμε σχεδόν παντού. Το ρόφημά του μπορεί κανείς να το χρησιμοποιεί συνεχώς, χωρίς επιβλαβή επίδραση σε αντίθεση από άλλα φυτά που πρέπει να καταναλώνονται με σύνεση. Το χαμομήλι είναι αντισπασμωδικό, στομαχικό, απολυμαντικό, κατά του κρυολογήματος, κατά των κολικών, κατά των ρευματισμών. Είναι επίσης τονωτικό, χωνευτικό, κατά της κράμπας του στομάχου, κατά της ανορεξίας.  Είναι αντισηπτικό, καταπραϋντικό, ηρεμιστικό, αντιαλλεργικό, βοηθά στην επούλωση πληγών και στις μολύνσεις. Χρησιμοποιείται ως έγχυμα αλλά και ως αιθέριο έλαιο, χωρίς να παραλείπουμε τη χρήση του στη φαρμακολογία και την κοσμετολογία.