Kαπνίζει, άρα ψύχεται, άρα όλα καλά -προς το παρόν. (EPA/KAI FOERSTERLING)
«Όπως αρμόζει σε μια αλυσιδωτή αντίδραση, τα γεγονότα εξελίχθηκαν ραγδαία».
(Άλαν Γουάϊσμαν – Η Γη χωρίς εμάς)
Ο χρόνος είναι μέγεθος σχετικό. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα μια τηλεοπτική διαφήμιση με χαμογελαστούς λευκοντυμένους τεχνικούς, διαγράμματα αυξανόμενης απόδοσης και το σλόγκαν «441 πυρηνικά εργοστάσια δεν μπορούν να κάνουν λάθος» θα ακουγόταν πειστική και επίκαιρη. Οικονομική κρίση, πλανητική υπερθέρμανση και δυόμισι δεκαετίες εύρυθμης λειτουργίας είχαν φέρει ξανά την πυρηνική ενέργεια στο προσκήνιο ως φθηνή, ασφαλή και φιλική προς το περιβάλλον επιλογή.
Για να τεθεί ξανά εν αμφιβόλω η παραπάνω βεβαιότητα άρκεσαν δύο λεπτά περίπου – εκείνα του σεισμού στην Ιαπωνία που κατέστησαν ανάπηρους τέσσερις αντιδραστήρες της Φουκουσίμα. Και το παραπάνω σύνολο των πυρηνικών σταθμών παγκοσμίως το οποίο επικαλείται ο Αλαν Γουάϊσμαν στο πρόσφατο βιβλίο του Η Γη χωρίς εμάς (Polaris, 2010) μειώθηκε αυτόματα κατά έναν – μια και το ιαπωνικό συγκρότημα μάλλον αποτελεί πλέον μάζα ραδιενεργών αποβλήτων.
Σε ένα κείμενο που καλεί τον αναγνώστη να ξανασκεφτεί ορισμένα βασικά πράγματα για τη σχέση του με τον πλανήτη περιγράφοντας πώς θα ήταν ο κόσμος αν η ανθρωπότητα εξαφανιζόταν ξαφνικά αύριο, ο Αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος δεν παραλείπει να αναφερθεί στην τύχη των εγκαταστάσεων παραγωγής ατομικής ενέργειας. Οι λεπτομέρειες των συστημάτων ασφαλείας, οι εκδοχές ατυχημάτων, τα 68.000 λίτρα νερού που εξατμίζονται κάθε λεπτό για να ψυχθούν τρεις αντιδραστήρες ενός πυρηνικού εργοστασίου μοιάζουν ανησυχητικά με τις τακτικές ανταποκρίσεις από την Ιαπωνία.
Διαβάζοντας κανείς το οικείο κεφάλαιο για την «καυτή κληρονομιά» της ανθρωπότητας διαπιστώνει ότι η σημερινή χρήση της πυρηνικής ενέργειας αποτελεί άσκηση αναβλητικότητας. Το σύνολο των εργοστασίων του πλανήτη παράγει 13.000 τόνους αποβλήτων υψηλής επικινδυνότητας ετησίως. Μόνο στις ΗΠΑ είναι αποθηκευμένοι 500.000 τόνοι απεμπλουτισμένου ουρανίου, τα ραδιενεργά κατάλοιπα των πυρηνικών εργοστασίων αυξάνονται κατά 3.000 τόνους το χρόνο και η Πιλοτική Μονάδα Απομόνωσης Αποβλήτων στο Νέο Μεξικό που δημιουργήθηκε το 1999 (σε ορυχεία άλατος 600 μέτρα κάτω από το έδαφος) με χωρητικότητα 175.000 κυβικών μέτρων βρισκόταν ήδη στο 20% της πληρότητάς της από το 2004.
Το τι ακριβώς θα γίνει με αυτά παραμένει άδηλο: η σημερινή τεχνολογία αδυνατεί να τα καταστρέψει ή να τα αδρανοποιήσει χωρίς να θέσει σε άμεσο κίνδυνο πληθυσμό και περιβάλλον. Παρά την ανεξάντλητη εφευρετικότητα των διαχειριστών τους (σαρκοφάγοι από οπλισμένο σκυρόδεμα, ατσαλένια κάνιστρα με κάλυμμα μπετόν, συσκευασμένα, «μουμιοποιημένα», υαλοποιημένα απόβλητα) τα «σκουπίδια» της ατομικής εποχής, με το προσδόκιμο ζωής τους να μετράται σε χιλιετηρίδες, ήρθαν για να μείνουν ως τον αιώνα τον άπαντα – συν / πλην μερικές δεκαετίες.
Στο μεταξύ, η άσπιλη όσον αφορά τα υποπροϊόντα της σύντηξη, για την οποία στις αρχές της πρώην αισιόδοξης δεκαετίας καλλιεργούνταν προσδοκίες, βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Η πυρηνική ενέργεια μέσω σχάσης αποδεικνύεται ξανά λιγότερο «καθαρή» από όσο τη θέλουν οι υπέρμαχοί της. Και μια πηγή ενέργειας από την οποία επωφελείσαι σήμερα αλλά πρέπει να φυλάς τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά τα επόμενα 704 εκατ. χρόνια, χρόνο ημιζωής του ουρανίου, μόνο οριακή πρόοδος σε σχέση με το πετρέλαιο μπορεί να θεωρηθεί.
