α). Η ξανθή φακή έχει σπόρους μεγάλους, πλακωτούς, κιτρινωπούς ή ξανθούς. Το φυτό γίνεται 0.30-0.40 μ. με πολλές διακλαδώσεις.
β). Η καστανή φακή έχει
σπόρους μικρότερους, πιο φουσκωτούς στη μέση, κοκκινοπούς ή καστανούς. Το φυτό γίνεται μικρότερο, με στενότερα φυλλίδια. Της καστανής φακής ξεχωρίζουμε 2 παραλλαγές: μία χειμωνιάτικη και μία ανοιξιάτικη.
γ). Η πράσινη φακή έχει σπόρους λίγο πλατύτερους και λόγο πιο φουσκωτούς από της καστανής, πράσινους σκέτους ή με μαύρα στίγματα. Το φυτό τους γίνεται ψηλό σαν της ξανθής φακής με ψιλά φυλλίδια.
δ). Η παρδαλή φακή έχει σπόρους πλατιούς, καστανούς με νερά σταχτιά και μαύρα. Το φυτό είναι ανάλογο στο ύψος με της ξανθής, μα χωρίς διακλαδώσεις. Τα άνθη της φακής αυτής είναι κιτρινωπά με μια μαύρη κηλίδα, ενώ των τριών άλλων άσπρα με μενεξεδιές γραμμές.
Η ξανθή φακή είναι των βορεινότερων χωρών, ενώ η καστανή είναι των ζεστών χωρών. Η πράσινη και η παρδαλή γίνονται προ πάντων σε ορεινά μέρη.
Η φακή αντέχει σχετικώς αρκετά στο κρύο, όχι όμως και στις μεγάλες παγωνιές. Η ξηρασία της κάνει μεγάλο κακό καθώς και τα ομιχλώδη και βροχερά κλίματα, όπου προσβάλεται ευκολότερα από αρρώστιες.
Στα ψηλά βουνά και έως 1.000 μέτρα πάνω από τη θάλασσα για τη χώρα μας προκόβει καλά.
Έδαφος
Η φακή θέλει στραγγερό έδαφος. Φοβάται πολύ τα χωράφια που νεροκρατάνε ή που είναι πολύ λασπερά και σφιχτά. Τα ασβεστο-αμμώδη εδάφη, τα γρανιτικά, τα ηφαιστειογενή, τα χαλικώδη και γενικώς τα εδάφη που στραγγίζουνε τα νερά εύκολα χωρίς να υποφέρουν όμως από ξηρασία (ανάλογα με το κλίμα, είναι κατάλληλα για τη φακή. Τα εδάφη αυτά πρέπει να είναι πλούσια σε θρεφτικά στοιχεία.
Οι λάκκες (κοιλάδες ή λεκανοπέδια), που κρατάνε πολλά νερά ή που υποφέρουνε το χειμώνα από πολλές ομίχλες, δεν κάνουνε για φακή. Οι πλαγιές, οι προφυλαγμένες από τους βοριάδες, οι προσηλιακές, που στεγνώνουν εύκολα, οι ανοιχτοί κάμποι και τα οροπέδια είναι πολύ κατάλληλα για τη φακή.
Απαιτήσεις σε θρεφτικά στοιχεία-λιπάσματα
Μια καλή συγκομιδή φακής παίρνει από ένα στρέμμα 20 κιλά άζωτο, 4 κιλά φωσφορικό οξύ, 17,4 κιλά ποτάσα και 16,2 κιλά ασβέστη.
Σπορά φακής
Η γη πρέπει να είναι πολύ ψιλοχωματισμένη και δουλεμένη καλά. Η φακή σπέρνεται το Νοέμβρη αφού δουλευτεί καλά η γη μετά τα πρωτοβρόχια. Στα βορεινότερα και πιο ορεινά μέρη σπέρνουμε το Μάρτη όταν περάσουν οι μεγάλες παγωνιές. Η σπορά γίνεται συνήθως στα πεταχτά. Το σκέπασμα του σπόρου γίνεται με ξύλινο αλέτρι, με καλλιεργητή ή με σιδερένια σβάρνα σε βάθος όχι μεγαλύτερο των 4 πόντων για τα ελαφριά χώματα και μόλις 1-2 πόντων για τα βαριά χώματα.
Καλύτερα όμως να σπέρνεται σε γραμμές σε απόσταση 20 έως 30 πόντους μεταξύ τους ή σε τούφες σε απόσταση 25-43 πόντους, ανάλογα με την γονιμότητα της γης. Άμα είναι σε γραμμές ή τούφες γίνονται ευκολότερα τα σκαλίσματα.
Για σπάρσιμο στα πεταχτά χρειάζονται έως 15 οκάδες σπόρος στο στρέμμα, για σπάρσιμο σε τούφες 10-12 οκάδες και τέλος για σπάρσιμο στη γραμμή 6-8 οκάδες.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Αν η φακή έχει σπαρθεί σε λασπερά χώματα και βρέξει μετά τη σπορά, δυσκολεύεται να φυτρώσει. Αν δούμε πως σε 10-20 ημέρες μετά τη σπορά δε ξεπετάχτηκε η φακή, σβαρνίζουμε με τη σιδερένια σβάρνα για να σπάσει η πέτσα της γης και να αφήσει τη φακή να πετάξει. Τη φακή την πνίγουνε πολύ τα ζιζάνια. Όταν μεγαλώσει 6-10 πόντους πρέπει να τη σκαλίσουμε ή να τη ξεβοτανίσουμε. Αν είναι ανάγκη κάνουμε και δεύτερο σκάλισμα (λίγο πριν ανθήσει) και τρίτο σκάλισμα (αφού δέσει τον καρπό).
Η φακή πρέπει να μαζευτεί πριν καλοξεραθεί γιατί αλλιώς τινάζεται ο καρπός. Η συγκομιδή γίνεται με ξερίζωμα. Σωρόνονται στο αλώνι, όπου άμα ξεραθούν καλά, αλωνίζονται, λυχνίζονται και η καθαρή φακή μαζεύεται στην αποθήκη, ενώ το άχυρο της φακής δίνεται στα ζώα.
Πηγή:Τα όσπρια-Ν.Η. Αναγνωστόπουλου/Παρ. Γεωργικού δελτίου Μαρτίου 1939
