«Καταλογίζω στον ΠτΔ σοβαρότατες προσωπικές ευθύνες για το τραγικό συμβάν και τις συνέπειές του»
Λονδίνο, 02 Νοεμβρίου 2011Μετά από ενδελεχή μελέτη του Πορίσματος της Μονομελούς Ερευνητικής Επιτροπής για τη Διεξαγωγή Έρευνας Σχετικά με την Έκρηξη που Επεσυνέβη την 11η Ιουλίου στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί (εφεξής «η Ερευνητική Επιτροπή»), υπό τον δικηγόρο κ. Πόλυ Πολυβίου, το Μέτωπο Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου σκιαγραφεί (με παραπομπές στις σχετικές σελίδες του Πορίσματος) τις βασικές πτυχές του ειδεχθούς αυτού εγκλήματος. Μέσα από τις 643 σελίδες του Πορίσματος εμφαίνονται εναργώς -με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο- οι βαρύτατες πολιτικές και προσωπικές ευθύνες του Προέδρου Χριστόφια.
Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Με βάση έναν τετράστηλο πίνακα στις σελίδες 271-284 του Πορίσματος εμφαίνεται πως ο ΠτΔ ήταν γνώστης των πιο ουσιωδών εγγράφων και συνεπώς είχε πλήρη γνώση για το χειρισμό του φορτίου. Ο ΠτΔ είχε στη διάθεσή του τις πληροφορίες που θα έπρεπε να τον κάνουν να συνειδητοποιήσει ότι το φορτίο δεν τύγχανε κατάλληλης φύλαξης και αποτελούσε μεγάλο κίνδυνο (σελ. 295). Αξίζει να σημειωθεί πως, η επίκληση ή η ομολογία άγνοιας ή μη ενημέρωσης του ΠτΔ ισοδυναμεί με παραδοχή ολιγωρίας, αδιαφορίας και αναποτελεσματικότητας (σελ. 443). Ο ΠτΔ έχει θετικό καθήκον να εξασφαλίζει την αναγκαία ενημέρωση, με σκοπό τη λήψη ενδεδειγμένων αποφάσεων. Αν δεν έχει τέτοια ενημέρωση, η ευθύνη ανήκει στον ίδιο (σσ. 453-4).
Αφού, λοιπόν, ο ΠτΔ έμαθε την 06/09/2010 για τους κινδύνους, θα έπρεπε να επιζητά σε συστηματική βάση ενημέρωση (σελ. 292). Ωστόσο, από την 06/09/2010, όταν ο ΠτΔ έμαθε για τους κινδύνους, δεν ενήργησε για να αποσοβηθούν κάποιοι κίνδυνοι (σελ. 287 και 446). Όπως προκύπτει από τα έγγραφα, ο πολιτικός χειρισμός του όλου ζητήματος ανήκε στον ΠτΔ και αυτός ενέκρινε την όποια κίνηση θα αφορούσε το εν λόγω φορτίο (σσ. 307 και 343). Σύμφωνα με τον κ. Πολυβίου: «Ο ΠτΔ είχε τον υπέρτατο λόγο στη διαχείριση του θέματος από την αρχή μέχρι το τέλος. Με τις δικές του ενέργειες και παραλείψεις μετέτρεψε την "προσωρινή λύση" της φύλαξης του φορτίου σε κατάσταση "αορίστου διάρκειας"» (σσ.456-7). Γι΄ αυτό και οι ευθύνες του ΠτΔ είναι άμεσες, συγκεκριμένες, αδιαμφισβήτητες και σοβαρότατες. Έχει σοβαρότατες θεσμικές και προσωπικές ευθύνες. Εν κατακλείδι, ο ΠτΔ έχει την κύρια ευθύνη για την τραγωδία (σελ. 459).
Από την 02/02/2009 μέχρι τις 24/02/2009, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Γαλλία διεμήνυσαν στην Κυπριακή Δημοκρατία ότι μπορούν να παράσχουν βοήθεια για το χειρισμό του φορτίου (σσ. 29 και 421), γεγονός που παραδέχθηκε και ο Πρόεδρος Χριστόφιας κατά την επίσκεψή του στη Δαμασκό την 31/08/2009 (σελ. 167). Η απόρριψη της προσφερόμενης βοήθειας μπορεί να συναχθεί από τα πρακτικά της συνάντησης της 30/01/2009, μεταξύ του Προέδρου Χριστόφια και του κ. Abdul Amoura, ειδικού απεσταλμένου του Προέδρου της Συρίας (σελ. 96). Ο Πρόεδρος Χριστόφιας, λοιπόν, διαβεβαίωνε τον αιμοσταγή Άσσαντ ότι το φορτίο δεν πρόκειται να παραδοθεί σε οποιονδήποτε τρίτο και θα παραμένει φυλαγμένο στην Κύπρο, μέχρις ότου καταστεί δυνατή η επιστροφή του στη Συρία (σσ. 33, 166, 448, 600). Σύμφωνα, όμως, με το άρθρο 54 του Κυπριακού Συντάγματος, την αρμοδιότητα να αποφασίζει για τις εξωτερικές υποθέσεις (άρθρο 54(β) Σ), την άμυνα και ασφάλεια (άρθρο 54(γ) Σ), όπως και για την εποπτεία της ανηκούσης στη Δημοκρατία περιουσίας (άρθρο 54(ε) Σ), έχει το Υπουργικό Συμβούλιο. Συνακόλουθα, για το ζήτημα του φορτίου έπρεπε να ληφθεί επίσημη απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο, η οποία θα εξουσιοδοτούσε τον ΠτΔ να το χειριστεί ανάλογα. Ωστόσο, καμία σχετική απόφαση επ΄ αυτού δεν ελήφθη από το Υπουργικό Συμβούλιο. Αντίθετα, υπήρξε μια απλή ενημέρωση των υπουργών από τον ΠτΔ στη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου της 11/02/2009 (σσ. 30, 123, 451, 463). Επομένως, αναφορικά με το θέμα του φορτίου, ο Πρόεδρος Χριστόφιας ενεργούσε εξ ιδίας πρωτοβουλίας, χωρίς καν την τυπική νομιμοποίησή του από το Υπουργικό Συμβούλιο, γεγονός το οποίο καθιστά όλες τις σχετικές με το φορτίο ενέργειές του έκδηλα αντισυνταγματικές. Εφόσον δεν πάρθηκε σχετική απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο, ο ΠτΔ απεκδύθηκε του πολιτειακού το αξιώματος, έδρασε σαν ιδιώτης, καθ΄ υπέρβασιν εξουσιών, γι΄ αυτό υπέχει και προσωπική ευθύνη και δεν καλύπτεται από ασυλία.
Άρα, λοιπόν, ο ΠτΔ ενεργούσε καθ΄ όλο τον ουσιώδη για την υπόθεση χρόνο με γνώμονα τις υποσχέσεις που έδωσε στη Συρία για παραχώρηση του φορτίου σε αυτήν. Καμία έγνοια για την ασφάλεια του προσωπικού της Ναυτικής Βάσης και της ΑΗΚ, όπως και για τις εγκαταστάσεις της Βάσης και του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού. Έπρεπε να μη δυσαρεστήσει τις «φίλες» χώρες Ιράν και Συρία. Εξ ου και οι «πολιτικοί λόγοι» τους οποίους επικαλούνταν το Υπουργείο Εξωτερικών στις απαντητικές επιστολές του προς το ΥΠΑΜ, με ημερομηνίες 31/12/2009 και 07/07/2010 (σσ. 365-6).
Υπουργός Άμυνας και ΓΕΕΦ
Περαιτέρω, Υπουργείο Άμυνας και ΓΕΕΦ είχαν γνώση για το περιεχόμενο, την αποθήκευση και την επικινδυνότητα του φορτίου, ωστόσο δεν πήραν τα αναγκαία μέτρα προστασίας αναφορικά με το φορτίο (σσ. 399-400 και 435). Σε κάθε περίπτωση, όμως, Υπουργός Άμυνας και ΓΕΕΦ είναι υπόλογοι στο Υπουργικό Συμβούλιο και τον ΠτΔ. Πάντα ενεργούσαν κατόπιν αποφάσεων ή εγκρίσεων του ΠτΔ. Ανέμεναν την έκδοση πολιτικών οδηγιών και αποφάσεων για να ενεργήσουν (σελ. 401).
Υπουργός Εξωτερικών
Ακόμη, ευθύνη καταλογίζεται και στον Υπουργό Εξωτερικών γιατί υπήρξε συνδιαμορφωτής της πολιτικής να παραμείνει το φορτίο στην Κύπρο μέχρις ότου επιστραφεί στο Ιράν ή δοθεί στη Συρία, κάτι που ήταν αντίθετο με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις αποφάσεις της Ε.Ε. (σελ. 431). Επιπλέον, ο Υπουργός Εξωτερικών γνώριζε που αποθηκεύτηκε το φορτίο και τι περιείχε (σελ. 431), αλλά επέδειξε αδράνεια και ολιγωρία. Ως εκ τούτου υπέχει σοβαρή θεσμική και προσωπική ευθύνη (σσ. 432 και 434).
Διοίκηση Ναυτικού
Από τα έγγραφα και τις μαρτυρίες που ελήφθησαν προκύπτει ότι ο Διοικητής Ναυτικού, Πλοίαρχος Ιωαννίδης, ο Διοικητής Ναυτικής Βάσης, Αντιπλοίαρχος Λάμπρου, καθώς και τα υπόλοιπα στελέχη της Βάσης δεν είχαν ουδεμία λεπτομερή ή επαρκή γνώση για το περιεχόμενο του φορτίου (σσ.394-396). Η μόνη ενημέρωση που είχαν ήταν ότι το φορτίο αποτελείτο από «ελκυστικό υλικό υψίστης εθνικής σημασίας» και θα έπρεπε να το φρουρούν, ούτως ώστε να αποφευχθεί πιθανή κλοπή ή δολιοφθορά. Οι οποιεσδήποτε οχλήσεις προσέκρουαν στους ανωτέρω «πολιτικούς λόγους». Το πρωινό της 11/07/2011 το προσωπικό της Βάσης και οι πυροσβέστες αφέθησαν μόνοι να παλεύουν με τις φλόγες, ενώ η πολιτειακή και στρατιωτική ηγεσία ύπνωττε. Ο Πλοίαρχος Ιωαννίδης μόλις ενημερώθηκε για την πυρκαγιά ζητούσε πυροσβεστικά ελικόπτερα. Επίσης, έδωσε διαταγή ανάκλησης προσωπικού, όχι για να συνδράμουν και οι υπόλοιποι αξιωματικοί στην κατάσβεση της φωτιάς, αλλά για να επιβλέψουν τις μονάδες και το προσωπικό τους, ως επέτασσε το στρατιωτικό καθήκον. Εξάλλου, ο Διοικητής Ναυτικού είχε δώσει εντολή να μην πλησιάζει κανένας το σημείο της πυρκαγιάς. Το προσωπικό της Ναυτικής Βάσης και οι πυροσβέστες δε γνώριζαν το περιεχόμενο του φορτίου και προσπαθούσαν να περιορίσουν τη φωτιά, ούτως ώστε να μην επεκταθεί και στην υπόλοιπη Βάση (σσ. 398-9).
Ποινικές ευθύνες
Σε σχέση με τις ποινικές ευθύνες, ο κ. Πολυβίου εξήγησε τεκμηριωμένα τα συστατικά στοιχεία που απαιτούνται για να στοιχειοθετηθούν τα ποινικώς κολάσιμα αδικήματα της πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης (άρθρο 210 του Ποινικού Κώδικα), της ανθρωποκτονίας (άρθρο 205 ΠΚ), της παράλειψης εκτέλεσης καθήκοντος προσώπων που είναι υπεύθυνα για επικίνδυνα πράγματα (άρθρο 225 ΠΚ), της εγκληματικής απερισκεψίας και αμέλειας σε σχέση με καύσιμη/εκρηκτική ύλη (άρθρο 236 ΠΚ), της μη εκτέλεσης δημοσίου καθήκοντος (άρθρο 134 ΠΚ) και της κατάχρησης εξουσίας (άρθρο 105 ΠΚ), παραθέτοντας και πλούσια νομολογία.
Στις σελίδες 493-495 του Πορίσματος παρατίθενται σημεία που προκύπτουν από τη νομολογία και καταδεικνύουν ποινική ευθύνη, με βάση το άρθρο 210 ΠΚ, σε άτομα που λόγω θέσης ή αξιώματος έχουν την κύρια ευθύνη αντιμετώπισης μιας επικίνδυνης κατάστασης. Στην υπόθεση R v G (2004) 1 A.C 10 34 αναφέρθηκε το εξής σημαντικό: «Η παραγνώριση κάποιου γνωστού και απαράδεκτου κινδύνου ή η ηθελημένη αποφυγή αναγνώρισης ενός τέτοιου κινδύνου πρέπει επίσης να θεωρηθεί "υπαίτια συμπεριφορά"». (σσ. 501-2). Ως εκ τούτου -λαμβανομένων υπ΄ όψιν και άλλων υποθέσεων που αναφέρονται στο Πόρισμα- ο κ. Πολυβίου συμπεραίνει: «[...] εκεί που ένα πρόσωπο γνωρίζει ότι υπάρχει ορατός κίνδυνος για την ασφάλεια τρίτων και τον παραγνωρίζει, υπό την έννοια ότι δε λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την εξουδετέρωσή του, υπάρχει εκ πρώτης όψεως παράβαση του άρθρου 205 ΠΚ». (σελ. 502). Συνεχίζοντας πιο κάτω αναφέρει: «[...] Στο χώρο του ποινικού δικαίου, και ιδιαίτερα των αδικημάτων που καθορίζονται από τα άρθρα 205 και 210 του Κυπριακού Ποινικού Κώδικα, το πρόσωπο που βαρύνεται με τον ασφαλή χειρισμό ενός ιδιαίτερα επικίνδυνου αντικειμένου, όπως ενός φορτίου εκρηκτικών, θα πρέπει να λάβει ή να μεριμνήσει για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων ασφάλειας έναντι παντός τρίτου που είναι προβλεπτό ότι θα υποστεί προσωπική βλάβη σε περίπτωση έκρηξης. Το καθήκον αυτό είναι αμετάθετο και δεν μπορεί να εκχωρηθεί σε τρίτους, υπό την έννοια ότι ο εκχωρών με τον τρόπο αυτό απεκδύεται ποινικής ευθύνης» (σελ. 504). Γι΄ αυτό το λόγο ο κ. Πολυβίου καλεί το Γενικό Εισαγγελέα να εξετάσει την ποινική ευθύνη ΟΛΩΝ των εμπλεκομένων, μηδενός εξαιρουμένου (σελ. 504).
Κυπριακό Πολιτειακό Σύστημα
Ο κ. Πολυβίου, μέσα από την ανεξάρτητη έρευνά του, παρατήρησε τις λειτουργικές στρεβλώσεις του πολιτειακού μας συστήματος. Συγκεκριμένα, αναγνώρισε την αναξιοκρατία και το «πελατειακό σύστημα» με βάση το οποίο η σχέση των πολιτικών δεν είναι με ελεύθερους πολίτες αλλά με εκλιπαρούντες «πελάτες» με τους οποίους γίνονται αθέμιτες συναλλαγές και δεσμεύσεις (σελ. 590). Συνεπώς, ο ελεύθερος και ανεξάρτητα σκεπτόμενος πολίτης δεν είναι πλέον το κέντρο αναφοράς του πολιτειακού συστήματος αλλά τα πολιτικά κόμματα, τα οποία έχουν μονοπωλήσει τόσο την εξουσία όσο και το δημόσιο διάλογο (σελ. 591). Ο κ. Πολυβίου καταλήγει ότι σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα «αυτοί που έχουν δικαίωμα να κρίνουν και να ελέγχουν είναι οι πολίτες και όχι οι κυβερνώντες» και ότι το κράτος υπάρχει «για να διασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών και το κοινό καλό, και όχι τα προνόμια και αξιώματα των πολιτικών και των διαφόρων κρατικών αξιωματούχων» (σελ. 593).
Κατάληξη
Στα καταληκτικά του σχόλια ο κ. Πολυβίου τονίζει: «[...] τα πράγματα μιλούν αφ΄ εαυτών (res ipsa loquitur), κάτι που συνεπάγεται αδυσώπητη θεσμική και προσωπική ευθύνη τόσο για τους Υπουργούς Άμυνας και Εξωτερικών όσο και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας» (σελ. 605). Επαναλαμβάνει ότι: «Η ουσία του πράγματος είναι ότι ο ΠτΔ απέτυχε να μεριμνήσει ή έστω να λάβει στοιχειώδη μέτρα για την ασφάλεια των πολιτών της ΚΔ, ιδιαίτερα στρατιωτών και πυροσβεστών» (σελ 612). Ως κατακλείδα όλων των ανωτέρω, ο κ. Πολυβίου αναφέρει: «ΚΑΤΑΛΟΓΙΖΩ ΣΤΟΝ ΠτΔ ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΣΥΜΒΑΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ» (σελ. 612).
Ως ανακύπτει από την εμβριθή ανάλυση του κ. Πολυβίου, τα πράγματα είναι απλά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να παραιτηθεί και να οδηγηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης. Όπως και οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας. Μαζί τους, επίσης, πρέπει να δικαστούν οι δημόσιοι λειτουργοί και οι στρατιωτικοί που επί δυόμιση χρόνια επέδειξαν ασύγγνωστη αμέλεια και αδιαφορία σχετικά με το ζήτημα του φορτίου. Βέβαια, το αν θα κατηγορηθούν εκείνοι που πρέπει εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος δεν έχει δείξει ότι είναι επαρκής για μια τόσο σοβαρή υπόθεση. Ήδη η κρατική Αστυνομία φανέρωσε την εξάρτησή της από την κυβέρνηση επιρρίπτοντας ευθύνες σε νεκρούς, σε μια προσπάθεια να σώσει το τομάρι του «πατερούλη» Χριστόφια.
Το ΜΕΤΩΠΟ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου απαιτεί από τον Πρόεδρο Χριστόφια να αναλάβει την πολιτική του ευθύνη, η οποία ξεκάθαρα τού καταλογίζεται από το Πόρισμα του κ. Πολυβίου, και να παραιτηθεί. Παράλληλα, το Κίνημά μας στηλιτεύει τις σταλινικές πρακτικές της Αστυνομίας και της ακελικής κυβέρνησης και απαιτεί την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων της τραγωδίας του Μαρί, μέσω της ποινικής οδού. Εν κατακλείδι, το βλέμμα μας είναι στραμμένο στη συζήτηση του Πορίσματος στην Βουλή που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 04 Νοεμβρίου 2011, όπου ελπίζουμε τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα απαιτήσουν στερρώς και εμπράκτως την παραίτηση του Πρόεδρου Χριστόφια.
Γραφείο Τύπου
ΜΕΤΩΠΟ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου
http://www.metopo.org.uk
