Είναι γνωστό ότι σε ολόκληρη την οροσειρά της Πίνδου, από το φαράγγι του Βίκου μέχρι τον Τυμφρηστό, τις Παρυφές του Τυμφρηστού, την Οξυά, την Οίτη, τον Παρνασσό και την ευρύτερη περιοχή, αυτοφύονται τα περισσότερα και τα σπανιότερα βότανα της Ευρώπης. Όμως δεν είναι γνωστό, ότι στις Παρυφές του Τυμφρηστού (πηγές του Σπερχειού) υπάρχουν εκατοντάδες σπάνια φυτά - βότανα, που χάρισε η φύση με τόση «γενναιοδωρία», τα οποία χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από τα πρώτα βήματά του πάνω στη Γή, είτε ως τροφή είτε ως φάρμακο και δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής.
Γι’αυτό σήμερα, που το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα βότανα απηχεί τη στροφή του ανθρώπου προς ένα πιο υγιεινό και φυσικό τρόπο ζωής, είναι ευκαιρία να τα γνωρίσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε όχι μόνο στη μαγειρική αλλά και ως εναλλακτικά φάρμακα. Η φύση αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο και το μυστικό της υγείας και της ομορφιάς βρίσκεται καλά κρυμμένο στα αυτοφυή φυτά-βότανα. Προσοχή όμως, τα βότανα είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα, γι'αυτό πάντοτε να συμβουλεύεστε το γιατρό σας πριν από τη λήψη τους.
Γι’αυτό σήμερα, που το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα βότανα απηχεί τη στροφή του ανθρώπου προς ένα πιο υγιεινό και φυσικό τρόπο ζωής, είναι ευκαιρία να τα γνωρίσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε όχι μόνο στη μαγειρική αλλά και ως εναλλακτικά φάρμακα. Η φύση αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο και το μυστικό της υγείας και της ομορφιάς βρίσκεται καλά κρυμμένο στα αυτοφυή φυτά-βότανα. Προσοχή όμως, τα βότανα είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα, γι'αυτό πάντοτε να συμβουλεύεστε το γιατρό σας πριν από τη λήψη τους.
Όπως προαναφέρθηκε, τα αυτοφυόμενα φυτά-βότανα στις Παρυφές του Τυμφρηστού είναι μοναδικά όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εξαιρετική ποικιλία της ρίγανης που αυτοφύεται στην περιοχή αυτή. Διότι υπάρχουν πολλά φυτά με παρόμοιο άρωμα που ονομάζονται ρίγανη, αλλά η πραγματική ρίγανη είναι αυτή που αυτοφύεται στις παρυφές του Τυμφρηστού και την ευρύτερη περιοχή. Επίσης το «τσάϊ του βουνού», που υπάρχει σε πολλές περιοχές δεν έχει καμία σχέση με το είδος που αυτοφύεται στην περιοχή της Οξυάς («Σαράνταινα»), από απόψεως ποιότητας και γεύσεως. Δυστυχώς τόσο η ρίγανη όσο και το τσάϊ του βουνού ελαττώνονται συνεχώς, διότι αφενός δεν έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας από την πολιτεία και αφετέρου κατά την συγκομιδή δεν συλλέγονται με προσοχή μόνο οι βλαστοί, όπως θα έπρεπε, αλλά γίνεται εκρίζωση των φυτών. Επίσης, κατά την συγκομιδή του Σαλεπιού (ορεινή ορχιδέα), θα πρέπει από τους δύο βολβούς να συλλέγεται μόνο ο ένας και ο άλλος να ξαναφυτεύεται αμέσως, για να φυτρώσει το φυτό τον επόμενο χρόνο.
Η συνειδητοποίηση της αλλοίωσης και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου και η αναγνώριση του κινδύνου να εξαφανισθούν πολλά είδη της αυτοφυούς χλωρίδας, οδήγησε τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για την προστασία της φύσης. Τα μέτρα αυτά αφορούν κυρίως ορισμένες απαγορεύσεις, για την προστασία ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση και ιδίως την αυστηρή προστασία ορισμένων εκτάσεων με ιδιαίτερα φυσικά και βιολογικά χαρακτηριστικά. Οι προστατευόμενες περιοχές ονομάζονται «Εθνικοί δρυμοί», τελούν υπό «ειδικό καθεστώς προστασίας» και αποτελούν το σημαντικότερο μέτρο για την προστασία και διατήρηση της φυσικής μας κληρονομιάς. Στην περιοχή της Οίτης έχει ανακηρυχθεί «Εθνικός δρυμός» μία έκταση 70.000 στρεμμάτων, ενώ αντιθέτως στις Παρυφές του Τυμφρηστού, όπου βρίσκονται και οι πηγές του Σπερχειού, παρ’ όλο που υπάρχει η ίδια αυτοφυής χλωρίδα και άγρια πανίδα και κατά ορισμένους ειδικούς πιο πλούσια από αυτή της Οίτης, δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας. Εκτός από τις μοναδικές ποικιλίες της ρίγανης και του τσαγιού, που όπως προανέφερα αυτοφύονται στις Παρυφές του Τυμφρηστού, υπάρχουν εκατοντάδες φυτά – βότανα που δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής όπως ο κρόκος, το σαλέπι (ορχιδέα) τριών ειδών (κόκκινο, μπλέ και άσπρο), το κώνειο και άλλα που αναφέρονται στη συνέχεια σε αναλυτικό κατάλογο.
[ Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης : «… τα φυτά των οποίων τα άνθη, τα φύλλα, ο βλαστός, ο καρπός, η φλούδα και οι ρίζες τους χρησιμοποιούνται, ως τροφή ή φάρμακο, ή με άλλο τρόπο, λόγω του αρώματος ή της γεύσης τους, ονομάζονται βότανα …». Συνεπώς, ακόμη και μεγάλα φυτά όπως η καστανιά, η καρυδιά, η μουριά, η φλαμουριά (τίλιο), η βελανιδιά, το έλατο, το πλατάνι, το πουρνάρι, ο μέλεγος, η κρανιά κ.ά, θεωρούνται φυτά - βότανα, διότι οι καρποί τους και τα φύλλα τους χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική ].
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΥΤΟΦΥΟΜΕΝΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ
ΦΥΤΩΝ - ΒΟΤΑΝΩΝ «ΣΤΙΣ ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ»
Αγιόκλημα. Φυτό φυλλοβόλο αναρριχώμενο. Τα φύλλα του βγαίνουν αντίθετα και τα άνθη του είναι λευκά ή κιτρινωπά που μοσχοβολούν. Πρόκειται για το γνωστό φυτό που απαντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδος. Το αιθέριο έλαιο, απ’αυτό το γνωστό διακοσμητικό φυτό με τα λευκά ή κιτρινωπά αρωματικά άνθη, θεωρείται πολύτιμο για την Φαρμακοποιία. Το αιθέριο έλαιο λαμβάνεται με απόσταξη, έχει μυοχαλαρωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται κατά της αϋπνίας, την ψαμμίαση κ.λ.π. Το αφέψημα από τα άνθη του είναι ευστόμαχο και διουρητικό και μπορεί να αντικαταστήσει το τσάι. Το αγιόκλημα έχει αντιφλεγμονώδη δράση και βοηθά στην αποβολή του πύου από τις αμυγδαλές. Για να ετοιμάσετε το ρόφημα, θα ρίξετε σε ένα φλιτζάνι νερό 15 γρ. ανθό από αγιόκλημα και θα το βράσετε για 5 λεπτά. Πιείτε το με άδειο στομάχι, μισή ώρα πριν το φαγητό. Σε μορφή λοσιόν είναι κατάλληλο και για δερματικές παθήσεις.
Αγράμπελη ή Κληματίδα (Γκουρπένι ή Ζεμπελίνα). Είναι φυτό αναρριχώμενο με κερατόμορφα φύλλα μαλακό τρίχωμα και άνθη που στην αρχή είναι άσπρα και στη συνέχεια μεταβάλλονται σε κίτρινα με κόκκινους καρπούς. Τα άνθη της Αγράμπελης είναι μικρά με άφθονους και μακριούς στήμονες, όταν κιτρινίσουν έχουν μία ευχάριστη μυρωδιά, με έντονο άρωμα που μοιάζει με το άρωμα από τα άνθη της αμυγδαλιάς. Την εποχή της ανθοφορίας ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από τα άνθη και είναι μια καλή πηγή συλλογής νέκταρ από τις μέλισσες. Η ζωή της αγράμπελης είναι μακροχρόνια και το ύψος της φθάνει τα 7 -8 μέτρα. Για
θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα της αγράμπελης. Η συλλογή των φύλλων γίνεται την άνοιξη και αφού ξεραθούν διατηρούνται σε καθαρά γυάλινα δοχεία και χρησιμοποιούνται ως εκδόρια για τους αρρώστους με δερματικές εξελκώσεις καρκινωματώδεις (πληγές στο πρόσωπο, στη μύτη, στα πλαϊνά των ματιών κ.λ.π,). Προσοχή όμως τα φύλλα τοποθετούνται (για 2 -3 ώρες) μόνο στο πάσχον μέρος γιατί, εκτός από νεκρώματα της πληγής που θα καταστραφεί, θα δημιουργήσει και άλλο τραύμα γύρω της.
Αγριάδα. Είναι ποώδες πολυετές φυτό, φυτρώνει σε πολλά μέρη και είναι ένα από τα ενοχλητικότερα και πιο δυσεξόντωτα ζιζάνια των αγρών. Το ρίζωμα του φυτού όμως έχει σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες, γνωστές από την αρχαιότητα, με την πιο βασική του ιδιότητα την ανακούφιση που προσφέρει στα συμπτώματα από προβλήματα του προστάτη. Συλλέγεται κατά τον Σεπτέμβριο, πλένεται καλά και ξεραίνεται επί 10 -15 ημέρες σε σκιερό μέρος. Θεραπευτική χρήση : Δυσουρία, κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα, προστατίτιδα, χολολιθίαση, ψαμμίαση, αρθριτικά. Η αγριάδα είναι ένα από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά και συμπεριλαμβάνεται σε πολλούς συνδυασμούς για την θεραπεία του προστάτη. Είναι μαλακτικό χωρίς παρενέργειες καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες και μειώνει την χοληστερίνη του αίματος. (Για αφέψημα: Ρίχνουμε δύο κουταλιές του τσαγιού κομμένο ρίζωμα σε ένα φλιτζάνι νερό και το σιγοβράζουμε για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα). 
Αγριομάρουλο ή Πικραλίδα ή Πικραφάκα ή Ταραξάκος. Το όνομα Ταραξάκος πρέπει να προέρχεται από την λέξη «Τάραξις», με την οποία οι ιατροί του Μεσαίωνα ονόμαζαν κάποια ανωμαλία των οφθαλμών και για την θεραπεία χρησιμοποιούσαν αυτό το φυτό. Θεωρείται ένα από τα καλύτερα χολαγωγά φυτά, είναι τονωτικό, αντισκορβουτικό, διουρητικό, αποτοξινωτικό κ.ά. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, C, D, σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως νιασίνη, ριβοβλαμίνη, θειαμίνη κ.ά. Χρησιμοποιείται όλο το φυτό και κυρίως ή ρίζα του η οποία συλλέγεται την άνοιξη. Η ρίζα και ο γαλακτώδης χυμός περιέχουν μια πικρή ουσία που δημιουργεί ένα ερέθισμα στον οργανισμό που διεγείρει τις εκκρίσεις της χολής. Θεραπευτική χρήση: Βήχας, διαβήτης, κατάγματα, κρεατοελιές, παχυσαρκία, σκορβούτο, διόγκωση, σπλήνας, υδρωπικία, χλώρωση, χολολιθίαση κ.ά. Γενικά το ταπεινό αγριοράδικο είναι ένα από τα πιό θαυματουργά βότανα αφού συμβάλλει συνολικά στην καλή λειτουργία του οργανισμού.
Αγριοτριανταφυλλιά. Αγκαθωτός αυτοφυόμενος θάμνος, ύψος 1- 3 μέτρα, με φυλλάρια λεία, πριονωτά (Ο Θεόφραστος την ονομάζει κυνόρροδον). Τα άνθη της, ρόδινα ή λευκά, εμφανίζονται κατά το τέλος της ανοίξεως και τις αρχές του καλοκαιριού. Οι πορτοκαλόχροοι καρποί καθώς και τα άνθη της χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην φαρμακευτική, λόγω των πολύτιμων ιδιοτήτων τους (στυπτικά, καθαρτικά, διουρητικά, καταπραϋντικά). Οι καρποί και τα άνθη της παρουσιάζονται ως φυσικοί συμπυκνωτές βιταμινών (Α-καροτίνη, Β2, R, K, E), ενώ παράλληλα είναι πλούσιοι σε σάκχαρο, κιτρικό οξύ, μεταλλικά άλατα, και τανίνες. Το αφέψημα θεωρείται ιδανικό, για ραχιτισμό, τονωτικό σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, στο στομάχι, την ατονία, την ανορεξία, την δυσπεψία κ.λ.π. Έχει στυπτικές ιδιότητες και βοηθά στην καταπολέμηση της διάρροιας και των κολικών των εντέρων. Επίσης θεωρείται πολύ αποτελεσματικό αντισηπτικό για τις μολύνσεις των βλεφάρων και των οφθαλμών. Τα άνθη και οι καρποί της χρησιμοποιούνται για γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, σιρόπια και ζεστά ροφήματα με έξοχη γεύση. Θεραπευτική Χρήση: Αϋπνία, ραχιτισμό, εντερίτιδα, οφθαλμίτιδα, συνάχι. 
Αμάραντος ο αείζωος (Sempervivum). "... Για ειδέστε τον αμάραντο σε τι βουνό φυτρώνει. Φυτρώνει μεσ' τα δύσβατα στις πέτρες στα λιθάρια..." Το χιλιοτραγουδισμένο αυτό φυτό, απαντάται σε κοιλότητες βράχων στις «Παρυφές του Τυμφρηστού» («Οξυά», «Σαράνταινα», «Κοκκάλια»), αλλά και σε άλλες ορεινές περιοχές της Ελλάδος. Σύμφωνα με τον μύθο ο Δίας πρόσφερε το φυτό αυτό στους ανθρώπους για να προστατεύονται από τους κεραυνούς και τη φωτιά. Υπάρχουν αναφορές που χρονολογούνται πριν από 2000 χρόνια, για την ανάπτυξη του φυτού αυτού στις πλακοσκεπείς στέγες των σπιτιών. Το γένος του αείζωου αμάραντου (Sempervivum) περιλαμβάνει 40 περίπου είδη (οικογένεια Κρασσουλίδες - Crassulaceae) και εντοπίζονται σε περιοχές με υψόμετρο πάνω από 1200 μέτρα. Αναπτύσονται κυρίως σε προσήλια σημεία σε σχισμές βράχων ή σε επικλινή εδάφη με αραιή βλάστηση. Είναι ανθεκτικό αειθαλές πολυετές φυτό με φύλλα γκριζοπράσινα, οβάλ, μυτερά σαρκώδη και με βλαστό που φθάνει τα 5 εκατοστά. Κατά την ανθοφορία του φυτού ορθώνεται στο κέντρο του κορμού ένας βλαστός με αστερόμορφα κόκκινα ή ρόδινα ή κίτρινα άνθη, που ανθίζουν από τον Ιούνιο έως και το Σεπτέμβριο. Όλα τα είδη του αείζωου αμάραντου εκβάλουν παραφυάδες που συγκεντρώνονται γύρω από τη βάση του μητρικού φυτού και κάθε μία έχει το δικό της ριζικό σύστημα. Το φύλλο είναι στυπτικό. Το θραύετε στη μέση, πιέζετε το χυμό από το φύλλο και το αλείφετε σε εγκαύματα, δήγματα εντόμων και άλλα δερματικά προβλήματα. Ο χυμός αυτός είναι καταπραϋντικό του δέρματος μετά από επαφή με τσουκνίδες. Για να μαλακώσει το δέρμα γύρω από κάλους, δένετε ένα φύλλο για λίγες ώρες. Το αφέψημα είναι κατάλληλο για φαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα και στοματίτιδα. Επίσης το μάσημα φύλλων του αμάραντου, ελαφρύνει τον πονόδοντο. 
Αψιθιά (Άρτεμις). Πολυετές φρυγανώδες φυτό αυτοφυές σε άγονους και πετρώδεις τόπους. Κατά τον Πλίνιο, το όνομα προέρχεται από την λέξη Άρτεμις = υγεία. Φθάνει σε ύψος 0,50 –1,20 μέτρα και έχει φύλλα πτερωτά, αποτελούμενα από λογχοειδή τμήματα. Η κάτω επιφάνεια των φύλλων έχει χρώμα πρασινωπό, η επάνω επιφάνεια είναι λευκομέταξι και όλο το φυτό καλύπτεται από αργυρόγρωμο χνούδι δίνοντας την εντύπωση του λευκού. Τα άνθη του είναι μικρά σφαιρικά κιτρινοπράσινα και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού μέχρι τις αρχές του Φθινοπώρου. Όλα τα μέρη του φυτού έχουν διαπεραστική οσμή και πικρή γεύση, ιδιαίτερα τα φύλλα. Με την απόσταξη του χόρτου και των ανθέων λαμβάνεται πράσινο αιθέριο έλαιο, γνωστό σαν αψινθέλαιο, χρήσιμο στην ποτοποιία και κυρίως στην φαρμακευτική σαν τονωτικό, εφιδρωτικό και αντιπυρετικό. Στη θεραπευτική χρησιμοποιούνται οι σπόροι Αψιθιάς (βοηθούν στην πέψη και το αδυνάτισμα, σταματούν τη διάρροια, εμετούς κ.λ.π) και η ρίζα του φυτού (επιληψία, ζαλάδες, λιποθυμίες). Η συλλογή των φαρμακευτικών μερών του φυτού γίνεται για τις ανθισμένες κορυφές του, τον Αύγουστο και για την ρίζα του τον Οκτώβριο. Θεραπευτική χρήση: Αναιμία, δαγκώματα δηλητηριώδη, διαβήτης, ηπατικές παθήσεις, οφθαλμίτιδα, παχυσαρκία, πυρετός, υδρωπικία κ.ά.
Βάτος. Είναι θάμνος κοινότατος σε όλη την Ελλάδα. Οι βλαστοί του είναι αυλακωτοί, ακανθοφόροι και τα φύλλα του σύνθετα, ωοειδή, οδοντωτά. Η επάνω επιφάνειά τους είναι λεία και πράσινη, ενώ η κάτω επιφάνεια φέρει λευκό χνούδι. Τα άνθη του είναι ρόδινα και εμφανίζονται στα μέσα του καλοκαιριού. Οι καρποί του είναι ερυθροί ή ερυθρομέλανοι, γλυκόξινοι. Όλα τα μέρη του φυτού, κυρίως όμως οι καρποί και τα φύλλα, θεωρούνται φαρμακευτικά. Από τους καρπούς, που συλλέγονται όταν ωριμάσουν, παρασκευάζεται σιρόπι διουρητικό και δροσιστικό. Τα φύλλα του βάτου περιέχουν πλήθος ενεργών συστατικών, όπως κιτρικά & ισοκιτρικά οξέα καθώς και φλανοειδή, συλλέγονται την άνοιξη και χρησιμοποιούνται σαν στυπτικά, εφιδρωτικά, μαλακτικά καθώς και για την αντιμετώπιση διαταραχών του γαστροεντερικού συστήματος, των αφθών, την στερέωση των ούλων (με το μάσημα των φύλλων), των κονδυλωμάτων και των αιμορροϊδών με κατάπλασμα. Θεραπευτική χρήση: Αιμοροϊδες, αναιμία, ατονία, άφθες, διαβήτης, διάρροια, καρδιοπάθειες, στηθάγχη.
(αρκουδόβατος κ.ά). Ο βλαστός του καλύπτεται με αγκάθια, τα κατώτερα φύλλα είναι λεπιοειδή, τα ανώτερα απλά, με λείες παρυφές που φέρουν στις βάσεις δύο έλικες. Τα άνθη φύονται σε ταξιανθίες βότρυς ή σκιάδια και ο καρπός είναι σφαιρικές ράγες σε τσαμπιά. Τα νεαρά βλαστάρια τρώγονται ωμά και μοιάζουν με σπαράγγι ενώ η ρίζα του φυτού θεωρείται ότι θεραπεύει την ψωρίαση, την βροχίτιδα, το άσθμα και την ρευματοειδή αρθρίτιδα. Από τις ρίζες λαμβάνεται αρωματική ουσία με την ονομασία«σαρσαπαρίλλα». Η ουσία αυτή είναι αφροδισιακή, διότι έχει στενή σχέσει με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη και χρησιμοποιείται για την θεραπεία της σεξουαλικής ανικανότητας. Οι ρίζες του φυτού ξηραίνονται και κυκλοφορούν στο εμπόριο σε δέσμες.
Βίγκα (Αγριόλιζα). Πολυετές αυτοφυές φυτό απαντώμενο σε σκιερούς τόπους και σε δάση. Είναι φυτό από τα λίγα που μπορούν να αναπτυχθούν κάτω από πυκνή σκιά θάμνων ή δένδρων. Έχει φύλλα ωοειδή, λεία και γυαλιστερά και άνθη χρώματος κυανού, που εμφανίζονται τέλος ανοίξεως μέσα καλοκαιριού. Οι ανθοφόροι βλαστοί του είναι όρθιοι, ενώ το υπόλοιπο φυτό έρπει στο έδαφος, σχηματίζοντας έτσι ένα πυκνό χλοοτάπητα. Η βίγκα είναι πλούσια σε δεψικές ουσίες και χρησιμοποιείται στην βυρσοδεψία και την φαρμακευτική. Φαρμακευτικά κυρίως είναι τα φύλλα της και χρησιμοποιούνται σαν στυπτικά. Η συλλογή των φύλλων της μπορεί να γίνει οποιαδήποτε εποχή του έτους. Θεραπευτική χρήση : αιμόπτυση, αμυγδαλίτιδα, εκχύμωση, στηθάγχη. 
Βρώμη. Πρόκειται για το γνωστό ετήσιο σιτηρό, με το κοινό όνομα βρώμη, βρόμος, αγριογέννημα. Η βρώμη προτιμά τα γόνιμα και νοτερά εδάφη, χωρίς να είναι ιδιαίτερα απαιτητικό φυτό. Ο καρπός της βρώμης έχει φαρμακευτική αξία, διότι είναι αποχρεμπτικός, αιμοστατικός, μαλακτικός και διουρητικός. Επίσης, ο καρπός της είναι πλούσιος σε βιταμίνες και άλλα χρήσιμα για τον οργανισμό στοιχεία, όπως είναι οι αβενανθραμίδες (πολυφαινόλες) κ.ά. Χρησιμοποιείται κυρίως σαν ζωοτροφή, αλλά σε περιόδους σιτοδείας χρησίμευε και για την διατροφή του ανθρώπου. Τα οφέλη από την κατανάλωση βρώμης για την υγεία είναι πολλά και δεν οφείλονται μόνο στις φυτικές ίνες που εμπεριέχει, αλλά και στα αντιοξειδωτικά, τις πρωτεϊνες, και τις βιταμίνες, που σε σύγκριση με το καλαμπόκι και το σιτάρι (ολικής αλέσεως) υπερτερούν. Θεραπευτική χρήση:Αιμόπτυση, βήχας, κρυολόγημα, συνάχι κ.ά.
Γαλατσίδα ή Γαλατσόχορτο. Είναι φυτό ποά πολυετές, με όρθιο βλαστό 0,10- 0,50 μ. Το όνομά του προήλθε από το γαλακτώδη χυμό που περιέχει όλο το φυτό και ανήκει στην κατηγορία των αστεροειδών. Τα φύλλα του είναι μακρόστενα-σφηνοειδή, ελαφρώς οδοντωτά. Τα άνθη κιτρινωπά σε σχήμα ομπρέλας που αναπτύσσονται την άνοιξη, πάνω σε μακρύς μίσχους 20-40 εκ. Οι γαλατσίδες πριν ανθίσουν είναι δροσερές και ζουμερές και τρώγονται βραστές σαλάτα, ακόμα και ωμές. Οι ρίζες, τα φύλλα και τα σπέρματα χρησιμοποιούνται στην πρακτική ιατρική σαν καθαρτικά. Χρειάζεται όμως προσοχή κατά τη χρήση γιατί σε μερικά από τα φυτά ο γαλακτώδης χυμός είναι δηλητηριώδης. Η συλλογή των ριζών γίνεται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Τα σπέρματα συλλέγονται όταν ωριμάσουν. Θεραπευτική χρήση : Έλκος στομάχου - δωδεκαδακτύλου, ταινίες, υδρωπικία, πτώση μαλλιών, πονοκεφάλους κ.ά.
Έλατο. Πρόκειται για το γνωστό κωνοφόρο δένδρο, που το συναντάμε σε υψόμετρο από 800 – 1200 μέτρα. Είναι αειθαλές, με κορμό ευθύβολο που φθάνει τα 50 μέτρα περίπου. Τα φύλλα του είναι βελονοειδή και οι σπόροι του είναι σε κώνους μεμονομένους σωληνοειδής, μόνο στην κορυφή. Το έλατο, εκτός από την χρησιμότητά του στην βιομηχανία του ξύλου, είναι πολύτιμο και στην Μελισσοκομία, για την «μελίγρα» που είναι πλούσια τροφή της μέλισσας, καθώς και στην Φαρμακευτική. Η ελατόπισσα, το γνωστό ρετσίνι, χρησιμοποιείται σαν βάση για την παρασκευή διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων, για τις βρογχικές παθήσεις, τον βήχα, την νευραλγία, την φυματίωση, το έλκος στομάχου, τις διάφορες δηλητηριάσεις. Οι κάτοικοι της περιοχής (Παρυφές του Τυμφρηστού), χρησιμοποιούν μικρούς βόλους ρετσίνι, από του κώνους του δένδρου για όλες τις παθήσεις του γαστρεντερικού. Επίσης, στους κλώνους του έλατου αυτοφύεται ένα είδος παράσιτου το γνωστό "Ιξός ή Βίσκος ή Γκύ", που οι ντόπιοι το ονομάζουν "Μελά" και ταϊζουν τα ζώα τους το χειμώνα. Αυτό όμως το φυτό - παράσιτο είναι πανάκεια για πολλές παθήσεις, γι'αυτό ονομάζεται και θεϊκό φυτό. (Βλ. Ιξός ή Βίσκος ή Γκύ).
Ήρα. Μονοετές φυτό, συνήθως επιζήμιο ζιζάνιο των καλλιεργειών σίτου. Οι αρχαίου Έλληνες το ονόμαζαν αίρα ή ζιζάνιο, οι δηλητηριώδεις ιδιότητες των σπερμάτων του οποίου ήσαν γνωστές. Οι θεραπευτικές ιδιότητες των σπερμάτων περιγράφονται από τον Διοσκουρίδη. Απο τη συνήθεια δε του διαχωρισμού του σίτου από τους σπόρους της ήρας, επεκράτησε το γνωστό "χωρίζω την ήρα από το στάρι". Έχει ύψος 0,40 - 1 μ. βλαστό όρθιο, ισχυρό και τραχειά στάχια με σκληρή ράχη. Τα σπέρματά του περιέχουν τοξική ουσία που προκαλεί σκοτοδίνη, έμετο και πολλές φορές το θάνατο, αντίθετα τα φύλλα του είναι τελείως αβλαβή. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού αναφέρονται στα σπέρματά του που χρησιμοποιούνται εναντίον των χρόνιων δερματικών παθήσεων για την επούλωση των πληγών που πυορροούν. Θεραπευτική χρήση : Δερματοπάθειες, γάγγραινα.
Ίληξ ή Ίλεξ ο οξύφυλλος (Ilex aguifolium L.). Πρόκειται για αειθαλή φυτό που ανήκει στην τάξη "Κηλαστρώδη", της οικογενείας Ακουιφολιίδες. Περιλαμβάνει 400 περίπου είδη δένδρων και θάμνων που απαντούν κυρίως στη Νότια Αμερική, αλλά και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα αυτοφύεται στην οροσειρά της Πίνδου, στις Παρυφές του Τυμφρηστού, τον Όλυμπο και σε άλλες ορεινές περιοχές της Βορ. Ελλάδος. Οι ντόπιοι κάτοικοι των περιοχών αυτών το ονομάζουν "Αρκουδοπούρναρο", προφανώς από τα φύλλα του φυτού που μοιάζουν με τα φύλλα του πουρναριού και την αρκούδα που έχει μεγάλη αδυναμία στο φυτό αυτό. Επίσης το φυτό ονομάζεται "Ού", προφανώς από την κατάληξη της λέξεως Πουρνάρι (Πουρναρι-ού). Ορισμένοι ονομάζουν λανθασμένα το Αρκουδοπούρναρο Γκύ (gui), όμως το όνομα Γκύ ανήκει στον Ιξό (Viscum album), που είναι ένα παράσιτο των δένδρων και δεν έχει καμία σχέση με το Αρκουδοπούρναρο, που είναι μεγάλο δένδρο και φθάνει τα 10 μέτρα (Βλ. Ιξός - Βίσκος - Γκύ ). Το Αρκουδοπούρναρο απαρτίζουν νεαροί βλαστοί πράσινου χρώματος που μετά την ολική ξυλοποίηση γίνονται γκρίζοι. Τα φύλλα του φυτού είναι σκληρά, δερματώδη, σκουροπράσινα, γυαλιστερά, με μικρούς μίσχους, σχήματος ωοειδούς. Η περίμετρος του φύλλου είναι οδοντωτή και καταλήγει σε αγκάθια. Τα άνθη του φυτού είναι μικρά μασχαλιαία, λευκά ή κίτρινα (από Απρίλιο έως το Μάϊο) και οι καρποί του μικροί κόκκινοι που εμφανίζονται μόνο στα θηλυκά φυτά, από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο). Είναι διοικό φυτό, δηλαδή το θηλυκό χρειάζεται και το "ζευγάρι" του για να γονιμοποιηθεί και να παράγει αυτές τις κατακόκκινες "σφαιρίτσες", οι οποίες είναι πολύ τοξικές και δεν πρέπει να καταναλωθούν από τον άνθρωπο. Στη Νότια Αμερική και ιδιαίτερα στη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Αργεντινή είναι δημοφιλές ένα αφέψημα που ονομάζεται verba mate (ματέ τσάϊ της Βραζιλίας), κάτι ανάλογο με το τσάϊ. Παρασκευάζεται από τα φύλλα του δένδρου που καλλιεργείται για το σκοπό αυτό, αλλά το καλύτερο ματέ - τσάϊ, θεωρείται ότι γίνεται από τα φύλλα άγριων δένδρων. Τα φύλλα πριν χρησιμοποιηθούν ξηραίνονται πρώτα στον ήλιο και μετά πάνω από τη φωτιά που καίει ξύλα. Η δραστική ουσία που περιέχουν τα φύλλα είναι τονωτική καφεϊνη. Την περιέχουν σε ποσότητες που προσεγγίζουν αυτές των φύλλων του τσαγιού (κάτι ξέρουν οι αρκούδες, προφανώς το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό !!!). 
Ιτιά. Δένδρο φυλλοβόλο ιθαγενές που φθάνει τα 25 μέτρα. Την συναντάμε σε υγρούς τόπους, συνήθως αυτοφυόμενη στις όχθες ποταμών. Η ιτιά είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Ο Όμηρος την ονομάζει "ωλεσίκαρπον", γιατί αποβάλλει τους ανθοφόρους "ιούλους" της. Ο Θεόφραστος αναφέρει ότι με την βοήθεια ράβδων ιτιάς μάντευαν οι μάντεις των Σκυθών. Ο Διοσκουρίδης περιγράφει πολλές ιδιότητες του δένδρου. Επίσης, η ιτιά αναφέρεται από πολλούς Λατίνους συγγραφείς. Ο κορμός είναι κοντός και παχύς, οι βλαστοί χνουδωτοί καστανοκίτρινοι. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή πριονωτά και ανθίζει την άνοιξη. Ο φλοιός της έχει πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητες (αντιπυρετικές, αντιρευματικές, παρασιτοκτόνους) και συλλέγεται από κλαδιά 4 - 5 ετών, την άνοιξη. Τα φύλλα της συλλέγονται επίσης την άνοιξη. Το απόσταγμα του φλοιού της ιτιάς (σαλικυλικό οξύ) αποτέλεσε τη βάση της σημερινής ασπιρίνης (ακετυλοσαλικυλικό οξύ), μια αναλγητική φόρμουλα που συνιστούσε ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, από το 400 πΧ. Θεραπευτική χρήση : Αιμόπτυση, γάγγραινα, δυσεντερία, πυρετός, ρευματισμοί.
Ίριδα (Αγριόκρινος). Ανθεκτικό πολυετές φυτό, ύψους 0,60 - 0,90 μέτρα. Έχει μεγάλα σπαθωτά πράσινα φύλλα και εύωσμα άνθη σε πολλούς χρωματισμούς όπως: Λευκά, μπλέ, ιώδη, μπορντό, πορφυρά. Επίσης υπάρχει και η κίτρινη Ίριδα, το γνωστό νερόκρινο. ( Η θεϊκή αγγελιοφόρος Ίρις έδωσε το όνομά της στο ομώνυμο λουλούδι. Ο ρόλος της Ίριδας ήταν να συνοδεύει τις ψυχές των κοινών θνητών στους τόπους της αιώνιας ειρήνης, από τη διαδρομή του ουράνιου τόξου που έχει τα χρώματά της). Το φυτό έχει ρίζα παχιά και ριζοματώδη από την οποία προβάλλουν πολλά ριζίδια. Χρησιμοποιείται για αρωματικό (άρωμα βιολέτας), ως βάση για ξηρά σαμπουάν, σκόνες δοντιών, κρέμες προσώπου κ.ά. Τα άνθη της κίτρινης ίριδας παράγουν αξιόλογη κίτρινη βαφή και τα ριζώματα γκρί ή μαύρη βαφή. Θεραπευτική χρήση : Η μπλέ ίριδα χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό του αίματος, δρά στο συκώτι και τη χοληδόχο κύστη, αυξάνει τη ροή της χολής και βοηθάει την αποβολή των τοξινών, μετριάζει τον μετεωρισμό και τις καούρες, δυσπεψία κ.ά.
Καλέντουλα (Γύφτισσα). Μονοετές φυτό συγγενικό με την Μαργαρίτα, ύψους μέχρι 0,30 μ, με χνουδωτά κλαδιά και φύλλα ακέραια λογχοειδή. Τα άνθη του είναι έντονα κίτρινα ή πορτοκαλί και εμφανίζονται κατά το τέλος της άνοιξης μέχρι τα μέσα Φθινοπώρου. Οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν την καλέντουλα, ως αναζωογονητικό βότανο και αρωμάτιζαν τις τροφές με τα χρυσά πέταλά του. Από τα πέταλα των λουλουδιών παρασκευάζεται πολύ καλή χρωστική μαγειρικής. Τα άνθη της καλέντουλας και λιγότερο τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στην μαγειρική και την φαρμακευτική. Επίσης έχουν αντισηπτικές αντιμυκητιασικές ιδιότητες που ευνοούν την ίαση. Φτιάχνετε κομπρέσα ή κατάπλασμα από τα άνθη για εγκαύματα ή κεντρίσματα. Το ψυχρό έγχυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κολλύριο για επιπεφυκίτιδα και να βοηθήσει τις άφτρες. Ο χυμός του βλαστού θεωρείται κατάλληλος για αφαίρεση μυρμηγκιών και κάλων. Επίσης είναι χρήσιμο για: Ακμή, έκζεμα, έλκος στομάχου – δωδεκαδακτύλου, ερυσίπελας, ίκτερος, κιρσοί, κρεατοελιές, έχει αντιφλεγμονώδη δράση, μειώνει το επίπεδο του λίπους στο αίμα, είναι εφιδρωτικό, αντιεμετικό κ.ά.
Καρυδιά. Μεγάλο μακρόβιο φυλλοβόλο δένδρο, ύψους 20 - 25 μέτρα. Η ξυλεία του χρησιμοποιείται ευρύτατα στην οικοδομή και κυρίως στην επιπλοποιϊα. Θεωρείτο από τους αρχαίους Έλληνες το δένδρο του Δία και οι καρποί του μοιραζόντουσαν κατά τους γάμους στους καλεσμένους, με την ευχή να δώσει ο Δίας στους νεονύμφους ευτυχία. Ο καρπός, το γνωστό καρύδι, είναι πράσινος εξωτερικά με ενδοκάρπιο (αποξυλωμένο κέλυφος) πολύ σκληρό και σπέρμα (ψίχα) εδώδιμο. Το καρύδι τρώγεται είτε νωπό είτε ξηρό και θεωρείται από τους νοστιμότερους και θρεπτικότερους καρπούς. Τα καρύδια είναι πλούσια σε λιπαρά οξέα τα οποία σύμφωνα με τους ερευνητές ενισχύουν την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του σπέρματος των ανδρών. Τα καρύδια συνιστώνται στους αδύναμους οργανισμούς, τους φυματικούς, τους σακχαροδιαβητικούς (μειώνουν τα επίπεδα της ολικής και της κακής χοληστερίνης LDL) και ως αντίδοτο των ύπουλων ιών σε πολλές παθήσεις ακόμη και όγκους και ειδικά τον καρκίνο του στήθους, των πνευμόνων, των ωοθηκών κ.ά. Το καρυδέλαιο που παραλαμβάνεται από την καρυδόψιχα, αποτελεί πολύ καλό φάρμακο κατά της ταινίας. Ανθελμινθικός είναι επίσης και ο πράσινος εξωτερικός σαρκώδης φλοιός του καρυδιού, ο οποίος χρησιμοποιείται και για την βαφή όχι μόνο νημάτων, αλλά και μαλλιών της κεφαλής. Τα φύλλα της καρυδιάς χρησιμοποιούνται σαν φάρμακο στυπτικό και συλλέγονται την άνοιξη. Το αφέψημα και το έγχυμά τους είναι τονωτικό του πεπτικού σωλήνα και σταματά τις διαρροϊκές κενώσεις σε τοξικές καταστάσεις. Επίσης, το αφέψημα φύλλων και φλοιού χρησιμοποιείται κατά των οξέων αμυγδαλών, του απλού ρινικού κατάρρου, το σάκχαρο των διαβητικών, εξωτερικές πλύσεις τραυμάτων, δερματικών φλυκταινών, διαφόρων λειχηνών και εκζεμάτων, για πυώδεις πληγές στα νύχια των ποδιών και των χεριών, κάλους, κρεατοελιές, λειχήνες προσώπου, τριχόπτωση, χοιράδωση κ.ά (Η χοιράδωση είναι αρρώστια που προκαλεί εξόγκωση και σκλήρυνση των αδένων του λαιμού). Ένα απλό έγχυμα φύλλων μπορεί να σκοτώσει ή να απομακρύνει τα μυρμήγκια. Τα φρέσκα (νωπά) φύλλα διώχνουν τα έντομα και προπαντός τους κοριούς. Ο χυμός των φλοιών χρησιμοποιείται κατά των κρεατοελιών ενώ ο κοπανισμένος φλοιός βγάζει τους κάλους. Τα καρύδια έχουν υψηλή διατροφική αξία και σύμφωνα με τους ειδικούς μπορούν να αποτελέσουν μέρος ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Πρόκειται για τροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, μέταλλα (μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, ασβέστιο, χαλκό) και βιταμίνες (Β6, Ε). Δεν έχουν χοληστερίνη, είναι πλούσια σε φυτικές στερόλες και περιέχουν υψηλές ποσότητες μονοακόρεστων και πολυακόρεστων ω-3 και ω-6, λιπαρών οξέων που τα καθιστούν πλούσια σε αντιοξειδωτική δράση. Η κατανάλωση καρυδιών μετά από ένα γεύμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζωικό λίπος προσφέρει μεγάλη προστασία στις αρτηρίες. Επίσης η αργινίνη που περιέχουν αυξάνει την παραγωγή νιτρικού οξέος, το οποίο βοηθά στη διατήρηση της ευκαμψίας των αρτηριών, μειώνοντας τις πιθανότητες για παρουσίαση θρόμβων, εγκεφαλικών επεισοδίων και εμφραγμάτων του μυοκαρδίου. Τέλος, τα καρύδια περιέχουν την ουσία IPP η οποία καταστέλλει τη δράση ενός ενζύμου που εμπλέκεται στη δημιουργία καρκίνων και έχει διπλή ιδιότητα να καταστρέφει τους όγκους και να ενισχύει τη δράση των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. 
Κρανιά ή Κόρνος. Πρόκειται για θαμνώδες αυτοφυές φυτό που φθάνει έως και τα 5 μέτρα ύψος. Έχει άνθη κίτρινα που διατάσσονται σε μικρά σκιάδια. Οι καρποί του, τα γνωστά «κράνα», είναι κόκκινου χρώματος, στυφοί και ξυνοί και τρώγονται νωποί ή χρησιμοποιούνται σε μαρμελάδες ή ακόμη διατηρούνται σε χυμό. Εκτός από την «ήμερη» κρανιά, υπάρχει και η αγριοκρανιά η οποία είναι σπανιότερη. Τα άνθη της είναι λευκά, οι βλαστοί αιματόχρωμοι και οι καρποί της είναι κυανομέλανοι και δεν τρώγονται. Τα «κράνα» από την ήμερη κρανιά χρησιμοποιούνται από την φαρμακευτική και τις υγιεινές τροφές με το γνωστό «CRANBERRY» (αποξηραμένοι καρποί και σε χυμό). Τα «κράνα» είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά και Βιταμίνη C. Επίσης έχουν πάρα πολλά ωφέλιμα συστατικά τα οποία βοηθούν στη βελτίωση της σωματικής υγείας. 
Κρόκος. Φυτό πόα χαμηλό (10-15 εκ) βολβώδες, πολυετές, με σαρκώδη γκριζοκόκκινο σφαιρικό βολβό. Έχει 6–10 φύλλα στενά και μακρυά σαν νήματα, μήκος 20-50 εκατοστών, με βλεφαριδωτά χείλη. Τα άνθη του είναι μεγάλα σε σχήμα άστρου, εμφανίζονται πριν την ανάπτυξη των φύλλων, έχουν 6 πέταλα και 3 κίτρινους στήμονες. Ο ύπερος διαχωρίζεται σε 3 πορτοκαλέρυθρα στίγματα. Κάθε βολβός δίνει 1-2 (σπάνια 1-8), ιώδη (βαθυγάλαζα-μώβ), πολύ αρωματικά άνθη, τα οποία εμφανίζονται στο τέλος του καλοκαιριού. Η ονομασία του οφείλεται στη λέξη «κρόκη» που σημαίνει κλωστή. Από τους αρχαίους χρόνους χρησιμοποιείτο ως φυτό Φαρμακευτικό. Οι αρχαίοι ιατροί το χαρακτηρίζουν ως «Βασιλέα των φυτών». Ο Ιπποκράτης τον χρησιμοποιούσε για την αντιμετώπιση τραυμάτων και πολλών νοσημάτων όπως παυσίπονο, υπνωτικό, εμμηναγωγό, επουλωτικό, αφροδισιακό κ.ά. Οι στήμονες του άνθους (αναπαραγωγικά όργανα του άνθους που είναι σαν κλωστές), αποξηραίνονται και αποτελούν τον«κρόκο» που είναι γνωστός ως σαφράνι ή σαφράς και χρησιμοποιείται σαν πρόσθετη ουσία (χρωστική, αρωματική) των τροφίμων και κυρίως ως ουσία φαρμακευτική (καταπραϋντική, αντισπασμωδική, τονωτική κ.λ.π). Ο κρόκος είναι βότανο με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες που ωφελούν την καρδιά, τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί διούρηση, μειώνει την υψηλή πίεση καθώς και την χοληστερίνη. Επίσης έχει αντιθρομβωτική δράση βοηθά τους υπερτασικούς και όσους έχουν προβλήματα με το συκώτι. Τα στίγματα του κρόκου περιέχουν χρωστικές (κροκίνες), υδροδιαλυτά καροτενοειδή (γλυκοζίτες της κροκετίνης) με ιδιότητες αντικαρκινικές ιδιαίτερα για την προστασία του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία. Τα στίγματα του κρόκου περιέχουν επίσης καροτενοειδή αντικαρκινικά όπως καροτένιο α-β-γ, ζεαξανθίνη για τους οφθαλμούς, λυκοπένιο για τον προστάτη, βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία (για καλή εκμάθηση και απομνημόνευση) κ.ά. Ειδικά πειράματα, που έγιναν στο "Θεαγένειο" Αντικαρκινικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, έδειξαν ότι ο κρόκος αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, όπου το εκχύλισμα κρόκου είχε δράση παρόμοια με εκείνη της χημειοθεραπείας και μάλιστα χωρίς τις παρενέργειές της. Προσοχή όμως στις δόσεις !!!. Όταν χρησιμοποιούμε μεγαλύτερες δόσεις (μερικά γραμμάρια παραπάνω) μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγίες, διότι η αντιθρομβωτική ιδιότητα του κρόκου παρεμποδίζει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων. Η ημερήσια ανώτερη δόση ανέρχεται σε 1,5 g, η δόση που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό είναι 10 g/ημέρα και η λήψη 20 g/ημέρα μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο. Στα τρόφιμα οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται είναι επίσης μικρές (1 mg/kg περίπου στα αλκοολούχα και 2 mg/kg στο κρέας).
Κρόκος ο "Βελούχιος". Ενδημικό φυτό που αυτοφύεται στον Τυμφρηστό (Βελούχι), στις "Παρυφές του Τυμφρηστού" και την ευρύτερη περιοχή (κορυφογραμμή : Ράχες Τυμφρηστού - "Κοκκάλια" - Σαράνταινα - Οξυά). Το είδος αυτού του κρόκου ονομάζεται"κρόκος ο Βελούχιος" και προφανώς το όνομά του προέρχεται από το Βελούχι, που είναι το δεύτερο όνομα του Τυμφρηστού. Το είδος αυτού του κρόκου είναι ενδημικό της περιοχής και εμφανίζεται την Άνοιξη, αμέσως με το λιώσιμο του χιονιού (πολλές φορές ξεπροβάλλει μέσα από το χιονισμένο τοπίο). Προτιμά μέρη προσήλια, όπως είναι η ανατολική πλευρά των "Κοκκαλίων", οι πηγές της "Ντελβίνας" κ.ά, σε υψόμετρο από 700 - 1800 μ. και αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες. Τα άνθη του έχουν χρώμα ιώδες-βυσσινί και τα φύλλα του είναι από 2 έως 4.
Κολλιτσίδα Λάππα (Arctium lappa). Είναι φυτό ποώδες, διετές και απαντάται κυρίως σε ορεινές περιοχές. Ο καρπός της Λάππας είναι μια μεγάλη κολλιτσίδα που περιβάλλεται από μακριά γαντζωτά αγκάθια. Οι ξερές κολλιτσίδες προσκολλώνται εύκολα στη γούνα των ζώων ή τα ρούχα των ανθρώπων. Οι μικροί γάτζοι στις άκρες των αγκαθιών μπορούν ακόμη και να διαπεράσουν το νεκρό στρώμα του δέρματος στα δάκτυλά μας. Αυτό το τραχύ φυτό αν συλλεχθεί φρέσκο πριν την ανθοφορία και τον καρπό, μπορεί να μας δώσει μια υπέροχη βραστή σαλάτα καθώς η γεύση του μοιάζει με του σπαραγγιού. Επίσης, μπορεί να φαγωθεί ωμό αν σερβιριστεί με λάδι και ξύδι. Η Κολλιτσίδα Λάππα είναι γνωστό φαρμακευτικό φυτό, καθώς χρησιμοποιούνται η ρίζα, τα φύλλα, και οι καρποί. Η ρίζα της έχει ιδιότητες διουρητικές, καθαρτικές και εφιδρωτικές και περιέχει αρκετό σίδηρο. Επίσης πιστεύεται ότι η Κολλιτσίδα Λάππα έχει ιδιότητες κατά του διαβήτη. 
Κυκλάμινο. Το γνωστό ποώδες πολυετές φυτό που αποτελεί σήμα κατατεθέν της Ελληνικής φύσης περιέχει την ουσία «κυκλαμίνη» η οποία είναι «τοξική» (ειδικότερα οι κόνδυλοί του). Μικρή μόνο ποσότητα 0,3 γρ. προκαλεί δηλητηρίαση στους ανθρώπους και τα ζώα. Σε μεγαλύτερες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τον θάνατο. Τα άγρια κυκλάμινα ("Γραικοί") που αυτοφύονται στις παρυφές του Τυμφρηστού έχουν χρώμα λευκό ή ροζ ανοικτό με σκούρο ροζ στεφάνι στη βάση των πετάλων τους, ενώ τα κυκλάμινα των ανθοπωλείων είναι διαθέσιμα σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων από λευκό μέχρι μοβ. Τα φύλλα τους είναι σκούρα πράσινα, σε σχήμα καρδιάς και συνήθως έχουν γραμμές από γκρι ή ασημένιο χρώμα. Πρώτα βγάζουν τα άνθη τους, συνήθως το φθινόπωρο και πολύ αργότερα τα φύλλα τους, τέλος του χειμώνα αρχές της άνοιξης. Το ύψος τους δεν ξεπερνά τα 10-15 εκ. φυτρώνουν σε σκιερά μέρη και αντέχουν στο πολύ κρύο του χειμώνα. Στην Ελλάδα βρίσκουμε, από τα 24 είδη που υπάρχουν, μόνο τα 5 είδη. 
Κώνειο (Μαργκούτα, βρωμόχορτο). Διετές φυτό, ύψους 1 μέτρο περίπου, βαρύοσμο, με κοίλο αλλά ισχυρό βλαστό. Φύλλα πτεροσχιδή και άνθη λευκά, εμφανιζόμενα κατά τα μέσα του καλοκαιριού. Η ονομασία του πιθανόν να προέρχεται από το ρήμα «κ ω ν ά ε σ θ α ι» που σημαίνει στριφογυρίζω, επειδή το δηλητήριό του προκαλεί ιλίγγους. Οι δηλητηριώδεις ιδιότητες του φυτού ήταν γνωστές από τους αρχαίους και χρησιμοποιείτο για την θανάτωση των εγκληματιών (είναι γνωστό ότι με τον τρόπο αυτό θανατώθηκε ο Σωκράτης). Θανατηφόρα δόση για τον άνθρωπο είναι μισό έως ένα γραμμάριο. Το κώνειο θεωρείται κατ’εξοχήν φαρμακευτικό φυτό. Τα φρέσκα φύλλα και οι καρποί του χρησιμοποιούνται σαν αναισθητικά, ναρκωτικά, εφιδρωτικά, και αντισπασμωδικά. Επίσης χρησιμοποιείται για το άσθμα, τον κοκκύτη και την νευραλγία. Ο γαλακτώδης χυμός του φυτού χρησιμοποιείται για την θεραπεία διαφόρων δερματικών παθήσεων.
Λαδανιά (Κουνουκλιά). Μικρός φρυγανώδης αυτοφυής θάμνος, ύψους 1 μέτρο περίπου γνωστός ως Κουνουκλιά ή Κίστος (Cistus incanus). Ανήκει στην τάξη Βιολώδη, οικογένεια Κιστίδες (Cistaceae). Έχει φύλλα αντίθετα μικρά ωοειδή ή μακρουλά με αραιές τρίχες που μοιάζουν με της φασκομηλιάς. Τα άνθη του εμφανίζονται μεμονομένα ή σε ομάδες των 2 –7, στην άκρη των κλαδιών και μοιάζουν σαν «τσαλακωμένα». Έχουν πέντε ωοειδή – λογχοειδή, μυτερά σέπαλα και πέντε ρόδινα πέταλα τα οποία είναι εύοσμα αλλά πέφτουν εύκολα. Είναι φυτό αρωματικό γνωστό σαν λάδανος, ήμερη κουνουκλιά, κίστος και είναι είδος γνωστό από τους πανάρχαιους χρόνους. Από τα φύλλα του και τους βλαστούς του λαμβάνεται αρωματική ρητίνη, γνωστή ως «λάδανο» και θεωρείται από τα πιο σπουδαία φάρμακα. Τα φύλλα και οι βλαστοί κατά τον Ιούνιο και Ιούλιο εκκρίνουν μία ρητινώδη ουσία που είναι φαρμακευτική (στυπτική, αντικαταρροϊκή, αντισπασμωδική, αποχρεμπτική, καταπραϋντική). Αφέψημα από τα άνθη του χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα κατά της δυσεντερίας, διάρροιας, αϋπνίας, οδοντόπονους, τέτανο και άλλες διαταραχές του οργανισμού. Επίσης, το έγχυμα από τα άνθη της λαδανιάς είναι αποτελεσματικό για τις πέτρες στα νεφρά (Βάζουμε μία χούφτα άνθη λαδανιάς σε ένα λίτρο νερό και το σκεπάζουμε για 10 - 15 λεπτά, στη συνέχεια πίνουμε ένα ποτήρι του κρασιού πρωί - μεσημέρι - βράδυ, μισή ώρα πριν το φαγητό). Σήμερα, με νεώτερες έρευνες από το ίδρυμα Leto Ahrensburg, το λάδανο θεωρείται από τα σημαντικότερα βότανα, διότι προστατεύει την καρδιά τέσσερις φορές καλύτερα από το κόκκινο κρασί και είναι είκοσι φορές ισχυρότερο από τον φρέσκο χυμό λεμονιών. Επίσης αποτοξινώνει τον οργανισμό και είναι πλούσιο σε βιταμίνες Ε και C. (Χρησιμοποιείται και για την φροντίδα του δέρματος (ακμή, φαγούρες, βακτηριακές μολύνσεις κ.ά), με πλύσεις και κομπρέσσες).
Λείριο - Lilium (Κρίνος της Παναγίας). Πολυετές βολβώδες φυτό, με βολβό σχεδόν σφαιρικό, λευκοκίτρινο. Ο βλαστός του φθάνει το 1 μέτρο περίπου και φέρει φύλλα πυραμιδοειδή σε όλο το μήκος του. Έχει μεγάλα άνθη πορφυρά ή λευκά, ωραιότατα, αρωματικά, που εμφανίζονται από Μάϊο έως Ιούλιο. Είναι το κατ’εξοχήν «κ ρ ί ν ο» των αρχαίων, από την Ομηρική εποχή και ήταν αφιερωμένο στην θεά Ήρα. Αλλά και οι πρώτοι Χριστιανοί το αφιέρωσαν στην Παρθένο Μαρία ως έμβλημα της αγνότητας. Απαντάται σε σκιερά και δασοσκεπή μέρη των ορεινών περιοχών (700 - 1500 μ). Θεραπευτική χρήση: Εκτός από τα πέταλα των ανθών του, από τα οποία λαμβάνεται εκλεκτής ποιότητας αρωματικό αιθέριο έλαιο (κατάλληλο για την θεραπεία επιφανειακών πληγών, εγκαυμάτων κ.λ.π) και οι βολβοί του θεωρούνται μαλακτικοί, τονωτικοί και στυπτικοί. Συλλογή: Τα άνθη του φυτού συλλέγονται λίγο πριν ανοίξουν τις πρωινές ώρες, ενώ οι βολβοί το Φθινόπωρο, από φυτά 2 περίπου ετών. Το φυτό πολλαπλασιάζεται με βολβούς που φυτεύονται τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο, σε αποστάσεις 25-40 εκατοστά. Οι μεγάλοι βολβοί δίνουν άνθη τον ίδιο χρόνο της φύτευσης, ενώ οι μικροί τον επόμενο. 
Μανδραγόρας (οικογένεια Σολανίδες). Περιλαμβάνει 3-4 είδη ποωδών φυτών με ναρκωτικές και άλλες φαρμακευτικές ιδιότητες. Όλα τα είδη απαντούν σποραδικά στην Ελλάδα, κυρίως στην ανατολική Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, και στα νησιά του Αιγαίου. Ο Μανδραγόρας είναι, όπως και τα άλλα φυτά της οικογένειας Σολανίδες, τοξικό φυτό λόγω των αλκαλοειδών που περιέχει, τα οποία είναι ίδια με αυτά του Ατρόπου, δηλαδή ατροπίνη, υοσκυαμίνη και σκοπολαμίνη.
Η ρίζα του Μανδραγόρα είναι σαρκώδης, και μοιάζει με ανθρώπινο σώμα με δύο πόδια και σε ορισμένες περιπτώσεις και με δύο χέρια, γεγονός που συνετέλεσε πολύ στους μύθους που κυκλοφόρησαν για το φυτό. Η μορφή και η υφή της ρίζας του φυτού διαφέρει από φυτό σε φυτό που μας επιτρέπει να τα διαχωρίζουμε σε αρσενικό και θηλυκό. Το χρώμα είναι καστανό έως μαύρο, ενώ το εσωτερικό είναι λευκό και κολλώδες με πικρή γεύση. Ο βλαστός του φυτού είναι υποτυπώδης και τα φύλλα του είναι πολύ μεγάλα, παράρριζα, έμμισχα, ωοειδή, με χείλη κυματιστά. Ακριβώς από την κορυφή της ρίζας εμφανίζονται μερικά σκουροπράσινα φύλλα που αρχικά είναι όρθια αλλά όταν φθάσουν στο κανονικό μέγεθος (30 εκατοστά μήκος και 10 εκατοστά πλάτος) απλώνονται προς τα έξω και προς τα κάτω. Είναι μυτερά στις άκρες και έχουν δυσάρεστη οσμή. Μέσα από τα φύλλα ξεπετάγονται τα άνθη του φυτού το καθένα από ξεχωριστό μίσχο μεγέθους 8-10 εκατοστών Τα άνθη του φυτού είναι μεγάλα, κωδωνοειδή, πολυάριθμα, λευκά, μπλε, κόκκινα ή μοβ και ανθίζουν το φθινόπωρο. Ο καρπός είναι σαρκώδης με σχήμα και μέγεθος μήλου, υπόγλυκος και αρωματικός, αλλά μερικές φορές επικίνδυνος αν φαγωθεί. Τα αλκαλοειδή αυτά φυτά είναι πολύτιμες φαρμακευτικές ουσίες με αντισπασμωδικές, καταπραϋντικές, διεγερτικές και άλλες ιδιότητες. Ο Μανδραγόρας είναι φυτό με πολύ έντονες μυδριατικές ιδιότητες, εντονότερες από αυτές του Ατρόπου. Το πλουσιότερο σε αλκαλοειδή τμήμα του φυτού είναι η ρίζα, που χρησιμοποιείται από την Αρχαιότητα ως καταπραϋντικό, αναλγητικό, ναρκωτικό και υπνωτικό ("εκ μανδραγόρου καθεύδειν", έλεγαν οι αρχαίοι). Ο Διοσκουρίδης το συνιστά "κατά των άγρυπνων και περιοδυνόντων...". Τα φύλλα του συνιστά για φλεγμονές των ματιών και των ελκών. Όσοι πρόκειται να ακρωτηριασθούν ή να καούν λαμβάνουν μανδραγορίτη οίνο και δεν θα πονούν την ώρα της επέμβασης... Επειδή σύμφωνα με μία δοξασία ο μανδραγόρας προέρχεται από σπέρμα κακών ανθρώπων που τους απαγχόνιζαν και ότι εκεί φύτρωνε ο μανδραγόρας. Πίστευαν ότι η εκρίζωση του προκαλεί μεγάλο κακό, ακόμη και το θάνατο. Έτσι, για να τον ξεριζώσουν χρησιμοποιούσαν κάποιο ζώο (σκύλο μαύρο ή γάϊδαρο), στο πόδι του οποίου έδεναν τη μία άκρη του σχοινιού, ενώ την άλλη την έδεναν γύρω στο ίδιο το φυτό. Λόγω της ανθρώπινης μορφής του πίστευαν ότι μόλις ξεριζωθεί βγάζει δυνατές κραυγές και κλαίει όπως τα μωρά παιδιά. Όποιος το ξερίζωνε χωρίς τις παρακάτω προφυλάξεις πέθαινε!!! Έπρεπε να ξεριζωθεί νύχτα με πανσέληνο, να είναι παρών ο μαύρος σκύλος ή ο γάϊδαρος, να έχει δέσει τη ρίζα του μανδραγόρα στο πόδι του ζώου και μετά να το ξεριζώσει. Το φυτό έβγαζε οξεία κραυγή (στριγκλιά) που σκότωνε ή τρέλαινε όποιον την άκουγε και δεν είχε προφυλαγμένα τα αυτιά του εκείνη την ώρα!!!.
Μάραθος. Φυτό πολύ γνωστό σαν αρωματικό, αυτοφυόμενο σε πετρώδεις περιοχές. Είναι διετές ή πολυετές φυτό, ύψους περίπου 2 μέτρα, πολύκλαδο, με φύλλα νηματοειδή και άνθη κίτρινα, διατεταγμένα σε δέσμες με σχήμα ομπρέλας, που εμφανίζονται στα μέσα του καλοκαιριού. Τόσο τα φύλλα του όσο και οι σπόροι του, από τους οποίους παραλαμβάνεται αιθέριο έλαιο χρήσιμο στη φαρμακευτική, την ποτοποιϊα και τη σαπωνοποιϊα, έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες διουρητικές, τονωτικές, αντισηπτικές. Επίσης, περιέχει πολλά μέταλλα και βιταμίνη C, φυτικές ίνες, μαγγάνιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Β3 κ.ά. Οι ίνες από το βότανο αυτό θεωρείται ότι αποτρέπουν τον καρκίνο του εντέρου, λόγω του γεγονότος ότι μπορούν να εξουδετερώσουν τις τοξίνες και καρκινικές ουσίες από τα έντερα. Οι σπόροι του εξαφανίζουν τα αέρια της κοιλιάς. Θεραπευτική χρήση : Προφυλάσσει από τη γρίπη και τις ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, ανεμοβλογιά, ιλαρά, δυσουρία, υδρωπικία, κ.ά. Επίσης βοηθάει στην χαλάρωση και στην καύση του λίπους (λειτουργεί σαν λιποδιαλυτής). Προσοχή!!! οι έγκυες γυναίκες ν'αποφεύγουν τα μείγματα με μάραθο, διότι είναι διεγερτικό της μήτρας και μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες. 
Μενεξές (Βιολέττα, μανουσάκι, γιούλι). Πολυετές χνουδωτό φυτό, με φύλλα που εκφύονται κοντά στη ρίζα, πλατιά και μακρύμισχα. Τα άνθη του είναι ιώδη πολύ αρωματικά, διαφέρουν μεταξύ τους, στο χρώμα, τη μορφή και το μέγεθος και εμφανίζονται αρχές του χειμώνα ή αρχές της ανοίξεως. Συλλέγονται αμέσως μόλις ανοίξουν και πάντοτε με ξηρό καιρό. Ακολουθεί ξήρανση σε σκιερό μέρος ή σε κλίβανο και φύλαξη σε ερμητικά κλειστά δοχεία, στη σκιά. Η ρίζα του μενεξέ, που συλλέγεται το φθινόπωρο και οι σπόροι του περιέχουν τη «βιολίνη», μία δύσοσμη αλκαλοειδή ουσία με εμετικές ιδιότητες. Θεραπευτική χρήση : Είναι εξαιρετικό αποχρεμπτικό και χρησιμοπείται σε ποικίλες διαταραχές του αναπνευστικού βήχας, βροχίτιδα, πνευμονία, άσθμα, κοκκύτη, κρυολογήματα, νεφρίτιδα, τέτανος. Επίσης, τα άνθη του φυτού είναι καταπραϋντικά, ηρεμιστικά και βοηθούν σε περιπτώσεις ανησυχίας και αϋπνίας.
Μολόχα. Πρόκειται για την άγρια μολόχα, γνωστή και σαν αμπελόχα. Ήταν γνωστή στους αρχαίους, από τους οποίους χρησιμοποιείτο τόσο ως φαρμακευτικό, όσο και ως λαχανικό. Ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του είχαν προσέξει ότι το φυτό αυτό υποβοηθούσε την σκέψη, γιατί ήταν ελαφρό στην πέψη και άφηνε ελεύθερο το πνεύμα. Ο Ιπποκράτης παρασκεύαζε ένα κατάπλασμα με κρασί και μολόχα για να αντιμετωπίσει τα οιδήματα και τις φλεγμονές. Είναι φυτό διετές ή πολυετές, με φύλλα σχιστά και άνθη ερυθροϊώδη, τα οποία φέρονται στις μασχάλες των φύλλων κατά δέσμες. Ο βλαστός του είναι τριχωτός. Η μολόχα θεωρείται από τα νοστιμότερα χορταρικά. Εξάλλου είναι γνωστή η χρήση των φύλλων, των ανθέων και τις ρίζας της στη φαρμακευτική (αποχρεμπτικά, καταπραϋντικά, και μαλακτικά). Τα φύλλα και τα άνθη συλλέγονται το καλοκαίρι και οι ρίζες το φθινόπωρο. Από όλο το φυτό μπορούμε να φτιάξουμε αφέψημα που χρησιμοποιούμε για πλύσεις, εντριβές και επαλείψεις κατά των διαφόρων μωλώπων. Με τα άνθη φτιάχνουμε τσάϊ που μαλακώνει το βήχα και ευνοεί την γρήγορη ανάρρωση από το κρυολόγημα. Από τις ρίζες του φυτού φτιάχνουμε αφέψημα που είναι εξαιρετικό φάρμακο για όσους πάσχουν από ερεθισμούς του αναπνευστικού συστήματος ή το έλκος του στομάχου. Θεραπευτική χρήση: Βήχας, δερματοπάθειες, έλκος στομάχου - δωδεκαδακτύλου, κάλοι κ.ά.
Μουριά (Σκαμνιά). Δένδρο ύψος 5-20 μέτρα, που απαντάται σε πολλές περιοχές, κυρίως ορεινές. Στο δένδρο αυτό αναφέρεται μια από τις "Συκαμίνους" του Θεοφράστου. Επίσης, η "Μορέα ή Συκαμινέα" του Διοσκουρίδη, ο οποίος χαρακτηρίζει τον καρπό του φυτού "λυτικόν", έφθαρτον, και κακοστόμαχον. Τα φύλλα του είναι βαθυπράσινα, πλατειά, ωοειδή και οδοντωτά. Για πολλά χρόνια τα χρησιμοποιούσαν σαν αποκλειστική τροφή του μεταξοσκώληκος. Η μουριά θεωρείται δένδρο πολύτιμο στη βιομηχανία για το ξύλο της, στη σηροτροφία για το φύλλωμά της, στην ποτοποιϊα για τον καρπό της (Τσίπουρο - Μούρο, κ.λ.π) και στην φαρμακευτική, για τις θεραπευτικές ιδιότητες που έχουν όλα τα μέρη του δένδρου και χρησιμοποιούνται σαν φάρμακα, καθαρτικά, αντιπυρετικά, ανθελμινθικά (Διάρροια, οδοντόπονοι, ταινίες κ.λ.π).
Μούσκαρι - Muscari. Το όνομά του προέρχεται από την Ελληνική λέξη "μόσχος" (μοσχοβολιά) και αναφέρεται στο γλυκό άρωμα των λουλουδιών, που μαζί με το βαθύ μπλέ χρωματισμό τους, έχουν κάνει τα Μούσκαρι πολύ δημοφιλή. Η κοινή ονομασία τους είναι σταφυλυοάκινθος (grape hyacinth), διότι το λουλούδι μοιάζει με αυτό του Υάκινθου. Αυτοφύονται και ευδοκιμούν κυρίως σε μεγάλα υψόμετρα, υπο-αλπικές περιοχές, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Τα σαρκώδη φύλλα τους σχηματίζουν συστάδες πυκνούς σπίδακες που βγαίνουν πάνω σε άφυλλα στελέχη την Άνοιξη. Ορισμένα είδη καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά. Στην Ελλάδα απαντούν αυτοφυή 16 περίπου είδη και είναι γνωστά ως "βόρβος". Στην περιοχή, "Παρυφές του Τυμφρηστού", που αυτοφύεται ένα από τα 16 είδη, οι ντόποιοι κάτοικοι το ονομάζουν "βορβολούλουδο" και το θεωρούν δηλητηριώδες. Όμως στην Νότια Ιταλία οι βολβοί του φυτού αυτού χρησιμοποιούνται στην κουζίνα. 
Μπελαντόνα - Άτροπος (οικογένεια Σολανίδες). Φυτό που απαντάται αυτοφυές σε δασώδεις ή χέρσες εκτάσεις στις Παρυφές του Τυμφρηστού, την Οίτη, τον Όλυμπο και τον Παρνασσό. Γενικά θεωρείται φυτό σπάνιο για την Ελληνική χλωρίδα. Η ονομασία του«Άτροπος», αναφέρεται σε μία από τις τρεις Μοίρες της Ελληνικής μυθολογίας (Άτροπος, Κλωθώ, Λάχεση). Είναι πιθανόν ο«Μανδραγόρας» του Θεοφράστου και ο τρίτος Μανδαγόρας του Διοσκουρίδη, να αναφέρονται στο εν λόγω φυτό. Επίσης, περιγράφεται στον Μεσαίωνα με το όνομα «Άτροπος -Μπελαντόνα». Είναι φυτό πολυετές, ύψους 0,50 - 1,30 μέτρα, έχει χρώμα πράσινο ή ρόδινο και είναι χνουδωτό και δύσοσμο. Έχει φύλλα ωοειδή, ακέραια με δυσάρεστη οσμή και πικρή γεύση που περιέχουν διάφορα αλκαλοειδή (ατροπίνη, υοσκυαμίνη, σκοπολαμίνη κ.ά). Τα άνθη του φυτού φέρονται συνήθως ανά δύο στις μασχάλες των φύλλων, είναι καφέ-κόκκινα, έχουν σχήμα καμπάνας και εμφανίζονται αργά την άνοιξη- αρχές καλοκαιριού. Οι καρποί του είναι λαμπερές μαύρες ράγες στο μέγεθος του κερασιού. Έχουν μία γλυκίζουζα γεύση, είναι όμως εξαιρετικά δηλητηριώδεις και μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο. Ολόκληρο το φυτό και οι ρίζες του είναι πολύ δηλητηριώδες, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε «ατροπίνη», μία ουσία πολύτιμη από φαρμακευτική άποψη, αλλά και πολύ τοξική. Το φυτό Μπελαντόνα - Άτροπος, χρησιμοποιείται για την παρασκευή φαρμάκων (αντισπασμωδικών, ηρεμιστικών, διεγερτικών), τα οποία χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή. Θεραπευτική χρήση: Άσθμα, δυσκοιλιότης, επιληψία, ζαλάδες, κοκκύτης, ναυτία κ.ά.ΠΡΟΣΟΧΗ: Η Μπελαντόνα - Άτροπος δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα ή τα χέρια σας καθώς αποτελεί ένα επικίνδυνο και ΤΟΞΙΚΟ φυτό. Περιέχει αλκαλοειδή (ατροπίνη, υοσκυαμίνη, σκοπολαμίνη) που δρουν αρχικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα (Κ.Ν.Σ) και το πρώτο σύμπτωμα είναι η απώλεια όρασης, ακολουθεί παραλήρημα, καταστολή και τελικά θάνατος.
Νάρκισσος. Ανήκει στην τάξη Λιλιώδη (οικογένεια Αμαρυλλίδες) και περιλαμβάνει, σε αυτοφυόμενη άγρια μορφή, επτά περίπου είδη πολυετών ποωδών βολβόριζων φυτών με τις ονομασίες μανουσάκι, ζαμπάκι, βούτσινο, ίτσο κ.ά. Είναι φυτό ανθεκτικό με χιτωνοφόρο βολβό, άφυλλο υπέργειο βλαστό ύψους 5 - 120 εκατοστομέτρων με ένα ή περισσότερα άνθη στην κορυφή και φύλλα παράρριζα όρθια που εμφανίζονται μαζί με τα άνθη. Τα άνθη του είναι αρωματικά, λευκά, κίτρινα ή ρόζ, συνήθως κρεμαστά. Οι βολβοί του Νάρκισσου είναι δηλητηριώδεις και παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν ως καθαρτικό και εμετικό. Σήμερα χρησιμοποιείται βάμμα του βολβού στην ομοιοπαθητική, κατά της ρινίτιδας, της βρογχίτιδας, της διάρροιας κ.ά. Από τα άνθη του εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. 
Παλαμωνίδα (Ονωνίς). Είναι αυτοφυόμενο φυτό, γνωστό επίσης σαν γαϊδουράγκαθο, παλαμίδι, ανωνίδα, παλαμωνίδα, κ.λπ.. Η ονομασία προέρχεται από την λέξη ό ν ο ς , επειδή το ζώο δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στο φυτό. Γι’ αυτό αναφέρεται η «ο ν ω ν ί ς»του Θεοφράστου και «α ν ω ν ί ς» του Διοσκουρίδη, ο οποίος γράφει ότι το χρησιμοποιούσαν ως διουρητικόν. Το φυτό είναι φρύγανο πολύκλαδο, αγκαθωτό, με χνουδωτό βλαστό. Τα φύλλα του είναι σύνθετα (τρίφυλλα) στη βάση και απλά κατά μήκος του βλαστού μέχρι την κορυφή. Τα κιτρινωπά άνθη του φέρονται στις μασχάλες των φύλλων και εμφανίζονται στο τέλος της ανοίξεως και τις αρχές του καλοκαιριού. Φαρμακευτικώς χρησιμοποιούνται η ρίζα του φυτού, που έχει διουρητικές και αντιρευματικές ιδιότητες και τα φύλλα του που έχουν θαυμάσια αποτελέσματα για την υπερτροφία του προστάτη (Σε τρία ποτήρια καυτό νερό ρίχνουμε 10 γραμ. φύλλα γαϊδουράγκαθο - ανωνίδα και τα αφήνουμε για ένα τέταρτο. Το αφέψημα αυτό το πίνουμε κατά διαστήματα από το πρωί μέχρι το βράδυ). Οι ρίζες του φυτού συλλέγονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Θεραπευτική χρήση: Δυσουρία, λιθίαση, ρευματισμοί, υπερτροφία του προστάτη.
Πεντάνευρο (Πλαντάγκο). Αυτοφυές φυτό γνωστό από την αρχαιότητα, με τις ονομασίες πεντάνευρο, πλατάγινο, ψυλόχορτο, βεντουρόχορτο, αρνόγλωσσο κ.ά. Υπάρχουν πολλά είδη πεντάνευρου που απαντούν αυτοφυή σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα (18 είδη περίπου) και αποτελούν μια οικογένεια στην οποία ανήκουν το πεντάνευρο Πλαντάγκο και το πεντάνευρο το λογχοειδές. Το πεντάνευρο Πλαντάγκο είναι φυτό ετήσιο, ύψους 0,10 - 0,30 μέτρα, έχει φύλλα μεγάλα πλατιά σκουροπράσινα με πέντε νεύρα που διακρίνονται πολύ εύκολα αν σπάσουμε το κοτσάνι των φύλλων του. Το πεντάνευρο Πλαντάγκο έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, γι'αυτό είναι χρήσιμο στην οστεοπόρωση. Επίσης το φυτό βοηθά σε πόνους νεφρών, προστάτη και προστατίτιδα. Σε κατάπλασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί επουλωτικά σε πληγές. (Τρόπος παρασκευής: Βράζουμε το νερό, το αποσύρουμε από τη φωτιά, ρίχνουμε μέσα ένα κουταλάκι του γλυκού από το βότανο για κάθε κούπα νερού, αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε). 
Πεντάνευρο (Λογχοειδές). Το πεντάνευρο λογχοειδές διαφέρει από το πεντάνευρο πλαντάγκο από τα φύλλα του που είναι λογχοειδή και τα στάχεια του που είναι πιο κοντά. Και τα δύο όμως πεντάνευρα έχουν τις ίδιες φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα φύλλα τους και οι σπόροι τους έχουν πολύτιμες στυπτικές, αντισπασμωδικές και μαλακτικές ιδιότητες. Τα φύλλα τους συλλέγονται την άνοιξη και οι σπόροι τους τέλος Φθινοπώρου. Οι σπόροι περιέχουν 30% πηχτή φυσική ουσία σαν κόλλα που φουσκώνει στο έντερο, ενεργώντας σαν καθαρτικό και κατευναστικό στις ερεθισμένες μεμβράνες. Χρησιμοποιούνται ακόμη οι σπόροι τους και στην θεραπεία των παρασιτικών σκουληκιών. Επίσης, οι σπόροι τους, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, είναι μία από τις υψηλότερες πηγές ινών που υπάρχουν στις τροφές. Το πεντάνευρο δεν καλλιεργείται, φυτρώνει παντού από μόνο του και χρησιμοποιείται όλο το φυτό στη Βοτανοθεραπευτική. Θεραπευτικές ιδιότητες : Οι ανθοφόροι βλαστοί και κυρίως τα φύλλα του φυτού θεωρούνται διουρητικά, υποτασικά, επουλωτικά, καθαρτικά, μαλακτικά, αιμοστατικά, αντιδυσεντερικά και αποχρεμπτικά. Τα σπέρματα θεωρούνται καθαρτικά ιδίως για χρόνια δυσκοιλιότητα. Χρήση: Έγχυμα 1-3 φορές την ημέρα βοηθά τις παθήσεις του αναπνευστικού και το κρυολόγημα. Ως αφέψημα βοηθά στην πάθηση του σακχαρώδους διαβήτη. Επίσης, μπορούμε να βάλουμε λίγα φύλλα μέσα στα παπούτσια μας προς αποφυγή φουσκαλών ή να φτιάξουμε αλοιφή και να τη χρησιμοποιήσουμε ως κρέμα νυκτός. Το διοξείδιο του πυριτίου και η τανίνη που περιέχει το φυτό το καθιστούν χρήσιμο στη θεραπεία της φλεβίτιδας και των αιμορροίδων. Επίσης κάνει καλό στα φθαρμένα πνευμόνια. 
Πλάτανος ή Πλατάνι. Αυτοφυές φυλλοβόλο δένδρο, που απαντάται σε εδάφη πλούσια σε νερό. Το ύψος του ίσως ξεπερνάει τα 50 - 60 μέτρα και είναι αιωνόβιο φυτό. Σύμφωνα με την επιστημονική ταξινόμηση, ανήκει στο γένος αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών και στην τάξη «αμιαμηλιώδη» της οικογένειας πλατανίδες. Είναι γνωστός από την αρχαιότητα με το όνομα «πλατανιστός». Η ονομασία «πλάτανος», που χρησιμοποιείται στην Νέα Ελληνική είναι υστερογενής. Το όνομα προέρχεται από την λέξη «πλατύς», πλατιά φύλλα ή πλατύς φλοιός ή πλατύς ίσκιος. Ο πλάτανος είναι σύμβολο ζωής και λεβεντιάς, δένδρο ευλογημένο λόγω του προστατευτικού του όγκου πάνω από τους ανθρώπους. Από φαρμακευτική άποψη θεωρείται πολύτιμος ο καρπός του, που χρησιμοποιείται για την θεραπεία της υπερτροφίας του «καλοήθη» προστάτη. Ένα φλιντζάνι την ημέρα αφέψημα, πιστεύεται ότι συρρικνώνει τον διογκωμένο καλοήθη προστάτη. Συνταγή: Βράζουμε επτά (7) μπαλάκια από πλάτανο (ώριμα - αποξηραμένα) σε δύο (2) ποτήρια νερό, μέχρι να μείνει το ένα (1) ποτήρι. Στραγγίζουμε και πίνουμε μια κουταλιά της σούπας κάθε μέρα μέχρι να τελειώσει. 
Πολυκόμπι (Εκουϊζέτο). Είναι πρωτόγονο φυτό και ο μοναδικός αντιπρόσωπος των Τραχεοφύτων, της κλάσης Σφενόψιδα, που περιλαμβάνει 16 περίπου είδη. Το φυτό αυτό απαντάται σε υγρά εδάφη ή σε αβαθή νερά, στις όχθες λιμνών και τελμάτων. Το Πολυκόμπι αποτελεί, από εξελικτική άποψη, μια ενδιάμεση μορφή μεταξύ των Λυκόψιδων και των Πτεριδόφυτων. Έχει ανορθωμένο, αρθρωτό, φωτοσυνθετικό βλαστό ύψους 50-60 εκ. και χαρακτηριστικούς δακτυλίους (κόμπους). (Από τη μορφή του προέρχονται και οι ονομασίες: Πολυκόμπι ή Πολυτρίχι, ή Αλογοουρά ή Κοντυλόχορτο ή Ασημόχορτο). Ορισμένα είδη είναι αειθαλή, άλλα αναπτύσσουν νέους βλαστούς κάθε χρόνο. Το Πολυκόμπι έχει επιβιώσει από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως δείχνουν τα απολιθώματα και παρέμεινε αμετάβλητο από τότε που σχηματίστηκαν τα γαιανθρακοφόρα στρώματα. Δεν ανθίζει, αλλά σχηματίζει σπόρους όπως οι φτέρες, με τις οποίες συγγενεύει. Οι αρθρωτοί βλαστοί έχουν τραχιά υφή, επειδή το φυτό κατά μοναδικό τρόπο απορροφά μεγάλες ποσότητες πυριτίου από το έδαφος. Οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν για να πλένουν τα δοχεία και τα σκεύη τους, όχι μόνο για να τα καθαρίσουν αλλά και για να γίνουν αντικολλητικά, λόγω του πυριτίου. Επίσης, το φυτό χρησιμοποιήθηκε κατά τον Μεσαίωνα σαν λειαντικό από τους επιπλοποιούς, για το στίλβωμα των σκευών από κασσίτερο, μπρούτζο και χαλκό και για το πλύσιμο ξύλινων δοχείων και αγγείων για το γάλα. Θεραπευτικές ιδιότητες : Το Πολυκόμπι δρά ως στυπτικό, αιμοστατικό, ήπιο διουρητικό, τονωτικό των ιστών και επουλωτικό. Βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου και εμποδίζει την εναπόθεση των λιπιδίων στις αρτηρίες. Μειώνει την αιμορραγία και επουλώνει τα τραύματα. Θεωρείται ιδικό ίαμα για περιπτώσεις φλεγμονής ή καλοήθους διόγκωσης του προστάτη αδένα. Χρησιμοποιείται ακόμη κατά της οστεοπόρωσης, των διαταραχών στους πνεύμονες και των νεφρών, των φλεγμονών του ουροποιητικού συστήματος, των πόνων των αυτιών, αλλά και κατά των δερματικών διαταραχών, εκζεμάτων, ακμής κ.ά. Μειώνει την αιμορραγία και επουλώνει τραύματα χάρη στη μεγάλη του περιεκτικότητα σε υδροξείδιο του πυριτίου. Η σκόνη του αποξηραμένου φυτού πίνεται ως αφέψημα. Επίσης η αλοιφή από σκόνη γίνεται κατάπλασμα για έλκη ποδιών, πληγές, ερεθισμούς και χιονίστρες. Προσοχή όμως να μην χρησιμοποιείτε περισσότερο από 6 εβδομάδες, γιατί μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του πεπτικού.
Πουλμοναρία (Πνευμονική). Πρόκειται για πολυετές φυτό, που αυτοφύεται σε δασοσκεπείς και σκιερές περιοχές με το κοινό όνομα «Πνευμονική». Έχει βλαστό τριχωτό, φύλλα τραχειά με λευκά στίγματα και άνθη στην αρχή ερυθρά και αργότερα κυανοϊώδη. Ανθίζει στο τέλος της ανοίξεως ή στις αρχές του καλοκαιριού και όλο το φυτό έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Όλα τα μέρη του φυτού και κυρίως τα φύλλα, περιέχουν βλεννώδεις ουσίες, πυριτικό οξύ, δεψικές ουσίες και σαπωνίνες. Το σχήμα των φύλλων του θεωρήθηκε ότι έμοιαζε με αυτό του άρρωστου πνεύμονα και με βάση την πολύ διαδεδομένη δοξασία ότι τα φυτά που μοιάζουν με κάποιο όργανο του ανθρωπίνου σώματος μπορούν να θεραπεύσουν το όργανο αυτό, το φυτό χρησιμοποιείται στη λαϊκή ιατρική, καθώς και στην ομοιπαθητική με την μορφή αφεψήματος νωπών φυτών κατά του βρογχικού κατάρρου, των αιμοπτύσεων και γενικότερα κατά των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Χρησιμοποιείται επίσης κατά των αιμορροϊδών και της διάρροιας. 
Πτελιά ή Φτελιά. Δένδρο ύψους 50 μέτρων περίπου, γνωστό και ως φτελιός, πτελιά, βρυσσός, καραγάτσι (Ο Όμηρος την αναφέρει«πτελέη»). Ο κορμός του δένδρου είναι ευθύς, πολύκλαδος, και φέρει πολλές παραφυάδες. Έχει φύλλα πλατιά, ωοειδή, ασύμμετρα στη βάση, με χνουδωτό μίσχο. Τα άνθη του είναι ερυθρωπά, κατά δέσμες στις μασχάλες των φύλλων και εμφανίζονται νωρίς την άνοιξη. Όλα τα μέρη του είναι φαρμακευτικά. Επίσης, όλα τα μέρη του δένδρου έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Ο φλοιός έχει στυπτικές, διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες, ενώ τα φύλλα θεωρούνται πολύ καλά καθαρτικά, κατά της αρθρίτιδας, και των ρευματισμών. Χρησιμοποιείται και για τις πεπτικές διαταραχές και μπορεί να προκαλέσει στιγμιαία ανακούφιση στην οξύτητα, την διάρροια και την γαστρεντερίτιδα. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για την προστασία του δέρματος και για τη θεραπεία του εκζέματος. 
Ραδίκι. Φυτό αυτοφυόμενο, γνωστό με τα ονόματα πικρολίδι, πικραλίδα, αγριοπικραλίδα, παπαδουλιά, πικροράδικο. Ο βλαστός του φθάνει σε ύψος 1 μέτρο περίπου και είναι όρθιος, πολύκλαδος, τριχωτός, ή χνουδωτός. Έχει φύλλα ποικιλόμορφα και άνθη κυανά (πολύ σπάνια και λευκορόδινα). Οι τονωτικές ορεκτικές και αντιπυρετικές ιδιότητες του ραδικιού αναφέρονται όχι μόνο στα φύλλα και τη ρίζα του, αλλά σ’ολόκληρο το φυτό. Η ρίζα συλλέγεται οποιαδήποτε εποχή. Το ραδίκι ήταν γνωστό στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια. Αναφέρεται σε Αιγυπτιακό πάπυρο που χρονολογείται περίπου το 1550 π.Χ. Ο Γαληνός το συνιστούσε για προβλήματα στο συκώτι και ο Πλίνιος που το χαρακτήριζε αναζωογονητικό, μιλούσε για ένα χυμό από ραδίκια, ροδέλαιο και ξύδι που λειτουργεί ως φάρμακο για τον πονοκέφαλο. Επίσης, ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε για στομαχικές διαταραχές και προβλήματα χώνεψης. Θεραπευτική χρήση : Ηπατικές, παθήσεις, λειχήνες προσώπων, πυρετός.
Ράμνος (Βουρβουλιά). Φυτό (θάμνος) αυτοφυόμενος σε ορεινές περιοχές. Έχει ύψος 1- 4 μέτρα περίπου, φύλλα ωοειδή, στιλπνά και καρπούς σφαιρικούς, μελανοϊώδεις. Τα άνθη φέρονται κατά ομάδες στις μασχάλες των φύλλων και εμφανίζονται αργά την άνοιξη. Οι υπακτικές ιδιότητες του φλοιού του Ράμνου είναι γνωστές από παλιά. Η συλλογή του φλοιού γίνεται τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο. Χημικώς περιέχει: Ουσία με το όνομα "κασκαρίνη", μηλικό οξύ, λάδι, αιθέριο έλαιο και ρητίνη. Εκτός από την φαρμακευτική του αξία, ο Ράμνος είναι επίσης πολύτιμος σαν φυτό καλλωπιστικό, χάρη στο ωραίο φύλλωμά του. Θεραπευτική χρήση : Δηλητηριάσεις, δυσκοιλιότης. Προσοχή άν η δόση είναι μεγάλη, ο Ράμνος μπορεί να προκαλέσει έντονη διάρροια και πιθανό εμετό. 
Ρίγανη (Ορίγανος). Φυτό φρυγανώδες, αρωματικό και φαρμακευτικό. ΄Εχει ύψος 0,30 - 0,80 μ., βλαστό πολύκλαδο, τριχωτό και φύλλα ωοειδή, τριχωτά στην επιφάνεια. Τα άνθη είναι λευκά, φέρονται στις άκρες των βλαστών και είναι σε πλήρη άνθηση το καλοκαίρι. Το όνομα προέρχεται από τις λέξεις «όρος» = βουνό και «γάνος» = λαμπρότητα, κάλος, ευφροσύνη, δηλαδή αυτό που λάμπει στα βουνά. Στην αρχαιότητα πλέκετο στο στεφάνι των νυμφευόμενων. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι οι χελώνες, όταν καταπίνουν ένα φίδι, τρώνε αμέσως ρίγανη για να μην πεθάνουν, επειδή η ρίγανη είναι αντίδοτο στο δηλητήριο. Υπάρχει μία σύγχυση με την ονοματολογία της ρίγανης. Συγκεκριμένα πολλά φυτά με παρόμοιο άρωμα ονομάζονται ρίγανη, όμως η πραγματική ρίγανη είναι αυτή που αυτοφύεται στις παρυφές του Τυμφρηστού και γενικότερα στην Στερεά Ελλάδα και η οποία χρησιμοποιείται ευρέως στην Μαγειρική (Σαλάτες, ψητά στη σχάρα κ.λ.π). Το αιθέριο έλαιο που περιέχει το φυτό, έχει ιδιότητες στομαχικές, τονωτικές, αποχρεμπτικές, αντισπασμωδικές και εφιδρωτικές. Το φυτό συλλέγεται σε πλήρη άνθηση και αφού γίνει η αποξήρανση, σε σκιερό μέρος, αφαιρούνται οι βλαστοί (κοτσάνια) και τοποθετείται σε δοχείο (βάζο από γυαλί και όχι πλαστικό, διότι η μεγάλη οξύτητα της ρίγανης διαβρώνει το πλαστικό και μεταφέρονται πλαστικές ουσίες στις τροφές.). Θεραπευτική χρήση: Άσθμα, βήχας, βρογχίτιδα, γαστρίτιδα, διάρροια, δυσεντερία, δηλητηριώδη δαγκώματα, οδοντόπονοι, χλώρωση κ.ά. Επίσης, η ρίγανη διευκολύνει την πέψη, καταπολεμά την δυσκοιλιότητα, είναι καλό δυναμωτικό και φίλος για τους πνεύμονες στις χρόνιες βρογχίτιδες. Έχει διεργετικές ιδιότητες και βοηθά άτομα που υποφέρουν από κόπωση. 
Σέλινο. Διετές αρωματικό φυτό ύψους 0,30 – 0,80 μ.. Έχει βλαστό πολύκλαδο, φύλλα παχειά και άνθη λευκά μικρά, που εμφανίζονται κατά το τέλος της ανοίξεως. Όλα τα μέρη του Σέλινου θεωρούνται φαρμακευτικά με διουρητικές, τονωτικές, διεργετικές, αντιπυρετικές, αντιρευματικές, αποχρεμπτικές, κ.ά. ιδιότητες. Ιδιαιτέρως πολύτιμοι είναι οι σπόροι, που συλλέγονται κατά τα μέσα του καλοκαιριού. Θεραπευτική χρήση : Διαβήτης, διάρροια, ίκτερος, καχεξία, λιθίαση, μαστίτις, πυρετός, σεξουαλική ανικανότητα, σεξουαλική ψυχρότητα, σκορβούτο, υδρωπικία, αρτηριακή υπέρταση, χιονίστρες, προστατεύει τον οργανισμό από τις καταστροφικές ελεύθερες ρίζες, βοηθάει στην καλή λειτουργία της καρδιάς κ.ά. 
Σερνικοβότανο ή Όρχις. Πολυετές φυτό που απαντάται σε ορεινούς χλοώδεις και υγρούς τόπους σε 35 περίπου είδη (Ορισμένα είδη καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά). Έχει ύψος 0,10 - 0,50 μέτρα και φύλλα λογχοειδή, με καστανέρυθρες κηλίδες. Τα άνθη του είναι ερυθρωπά ή λευκά και φέρονται πολλά μαζί, κατά τις αρχές του καλοκαιριού. Οι ριζοκόνδυλοι του φυτού που μοιάζουν με μικρά αμύγδαλα περιέχουν θρεπτικό άμυλο, συγκομίζονται στα μέσα του καλοκαιριού και λαμβάνεται καλής ποιότητος «σαλέπι» που έχει ευρεία εφαρμογή στη Φαρμακευτική και τη Ζαχαροπλαστική. Επίσης, παρασκεύαζεται εύγευστο "θαυματουργό" ρόφημα που μαλακώνει το λαιμό, ανακουφίζει το στομάχι και είναι όπλο κατά των ιώσεων. Είναι ιδανικό για όσους πάσχουν από άσθμα, όπως επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν από τον ύπνο - σαν ηρεμιστικό - γιατί δεν περιέχει τεϊνη ή καφεϊνη. Το σαλέπι είναι πλούσιο σε άμυλο και πολύτιμα μεταλλικά άλατα, όπως φωσφόρο, ασβέστιο, αλλά και σε θρεπτικούς πολυσακχαρίτες, γλυκομανάνες κ.ά, γι'αυτό και χρησιμοποιείται για την τόνωση των ασθενών κατά την διάρκεια της ανάρρωσής τους. Περιέχει μια κολλώδη ουσία, την "βασσαρίνη", που όταν βράσει με νερό, δίνει αυτό το άριστο μαλακτικό κατά του βήχα και άλλων παθήσεων του θώρακα, αλλά και του στομάχου και των εντέρων. Ο πρώτος που κατέγραψε το φυτό αυτό ήταν ο Θεόφραστος και του έδωσε την ονομασία "όρχις", λόγω του σχήματος των δύο βολβών του (αρσενικό φυτό = σερνικοβότανο). 
Σκόρδο. (Άλλιο το εδώδιμο). Το σκόρδο είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης το ονομάζει Σκόροδον ή Σκόρδο. Καταναλίσκεται είτε χλωρό (φύλλα) είτε ξερό (βολβός), κυρίως σαν άρτυμα στα φαγητά. Το ύψος του φθάνει τα 0,20 - 0,40 μ.. Έχει έντονη χαρακτηριστική μυρωδιά και φύλλα επίπεδα, λεία, απλωτά ή διπλωμένα. Τα άνθη είναι λευκά ή ρόδινα. Από φαρμακευτική άποψη, χρησιμοποιείται ο βολβός κατά της υπερτάσεως και της αρθρίτιδος. Χορηγείται επίσης σαν ανθελμινθικό, αντιπυρετικό κ.λ.π. Θεραπευτική χρήση: Αρτηριακή υπέρταση, αμοιβάδωση, αρθρίτιδα, αρτηριοσκλήρωση, βρογχοκήλη, κάλοι, κατάγματα, λαρυγγίτιδα, νευρώσεις, παχυσαρκία, τράχωμα, τυφοειδής πυρετός, φαρυγγίτιδα, φυματίωση. Το σκόρδο έχει αντιπυπερτασική δράση επειδή επιτρέπει τη διαστολή των αγγείων και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος στις αρτηρίες. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι όταν λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα (3 - 4 μήνες), εκτός από την μείωση της πίεσης του αίματος ελαττώνει και την υψηλή χοληστερίνη. 
Σκροφουλαρία ή Χοιράδιο. Πολυετές φυτό, ύψους 0,40 - 0,80 μ., που απαντάται σε υγρούς ορεινούς τόπους. Είναι φυτό δύσοσμο, με φύλλα ωοειδή, πριονωτά που διατάσσονται αντίθετα, τετράγωνους βλαστούς και άνθη καστανέρυθρα ή πρασινοκίτρινα, που φύονται σε ταξιανθίες και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού. Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία της αρρώστιας που προκαλεί εξόγκωση και σκλήρυνση των αδένων του λαιμού, την «χοιράδωση» (Γι’αυτό και το φυτό ονομαζόταν «Χοιράδιο»). Σήμερα στη φαρμακευτική χρησιμοποιούνται τα φύλλα του φυτού, που συλλέγονται δύο φορές το χρόνο, πριν ανθίσουν ή και ολόκληρο το φυτό σε χλωρή κατάσταση. Θεραπευτική χρήση : Χρησιμοποιείται κυρίως στη θεραπεία δερματικών προβλημάτων και την απομάκρυνση των τοξινών από τον οργανισμό (Χοιράδωση, αιμορροϊδες, φαγούρα, έκζεμα, ψωρίαση κ.ά). Προσοχή!!!Είναι διεγερτικό της καρδιάς, και πρέπει να αποφεύγεται όταν υπάρχει ταχυκαρδία.
Σκορπίδι. Πολυετές ποώδες αυτοφυόμενο φυτό, που ευδοκιμεί σε πετρώδεις ή βραχώδεις τοποθεσίες από τα χαμηλά μέχρι τα υποαλπικά υψόμετρα. Έχει φύλλα λογχοειδή, λεία στην επάνω επιφάνεια και πολύ τριχωτά στην κάτω. Το μήκος τους φθάνει τα 5-15 εκ. με πτεροειδούς λοβούς (χωρίζονται σε 9-12 ημικυκλικά μέρη), που φέρουν στην κάτω επιφάνεια ένα πυκνό από λέπια ανοικτού χρώματος. Είναι γνωστό φυτό σαν χρυσόχορτο, σκορπίδι, Τσετεράχ κ.ά. (Στο φυτό αναφέρεται το «Α σ π λ ή ν ι ο» του Διοσκουρίδη). Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται όλο το φυτό εκτός από τη ρίζα. Τα φύλλα του έχουν αποχρεμπτικές, διουρητικές και ανθελμινικές ιδιότητες. Θεραπευτική χρήση : Βήχας, κυστίτιδα, νεφρίτιδα (είναι πολύ καλό για την αφαίρεση πέτρας από τους νεφρούς) , διόγκωση σπλήνας, έλκος στομάχου - δωδεκαδακτύλου κ.ά. (Αφέψημα : Βράζουμε 6 γρ. περίπου σε 1,5 φλιτζάνι νερό για 5-10 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε μόνο μία φορά την ημέρα, για 10 ημέρ). 
Σπανάκι. Είναι το γνωστό μονοετές φυτό, με τα μεγάλα φύλλα. Κατά την άνθηση εμφανίζεται βλαστός αυλακωτός και κοίλος, με άνθη πρασινωπά, φερόμενα κατά δέσμες. Τα φύλλα του, εκτός του ότι παρέχουν εύγευστη, θρεπτική και υγιεινή τροφή, έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες (τονωτικές, διουρητικές, καταπραϋντικές). Περιέχουν πάρα πολύ σίδηρο και ενδείκνυται η χορήγησή τους σε άτομα που πάσχουν από αναιμία. Είναι ένα τρόφιμο με πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη Β, βιταμίνη Κ, βιταμίνη C, μαγγάνιο, φυλλικό οξύ, μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο και φυτικές ίνες. Το σπανάκι είναι μια εναλλακτική πηγή μαγνησίου και ασβεστίου, γι'αυτό ο ρόλος του στην υγεία των οστών είναι σημαντικός. Θεραπευτική χρήση: Αναιμία, ατονία, οστεοπόρωση, αρθρίτιδα, καρκίνο παχέος εντέρου κ.ά. 
Σπάρτο. Είναι ο κοινός θάμνος, τον οποίο οι αρχαίοι ονόμαζαν «Λινόσπαρτον» ή «Σπάρτιον». Το ύψος του φθάνει τα 3 μέτρα, οι βλαστοί του είναι λεπτοί, κυλινδρικοί, σχεδόν χωρίς φύλλα και τα άνθη του κίτρινα, αρωματικά. Είναι φυτό καλλωπιστικό, βιομηχανικό (από τους βλαστούς του φυτού παράγεται κλωστική ύλη, από την οποία κατασκευάζονται τα σχοινιά). Επίσης είναι φυτό μελισσοτροφικό και φαρμακευτικό. Περιέχει μία αλκαλοειδή ουσία, την «σπαρτεϊνη», που έχει πολύτιμες διουρητικές, καρδιοτονωτικές, καθαρτικές και άλλες ιδιότητες. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του Σπάρτου (Αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, γλυκοσίδια, τανίνη, πικρό στοιχείο, πτητικό έλαιο, κ.ά), αναφέρονται κυρίως στα άνθη του. Θεραπευτική χρήση : Χολολιθίαση, υδρωπικία (υδρωπικία είναι η συγκέντρωση νερού σε ένα μέρος του σώματος). Προσοχή !!!. ΜΗ χρησιμοποιείται το Σπάρτο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και από τους υπερτασικούς, διότι ανεβάζει την πίεση του αίματος. 
Στρύφνος ή Στρύχνος ή Aγριοντοματιά (Solanum nigrum. L). Είναι φυτό ετήσιο, πολύκλαδο, ύψους 0,20 - 1 μέτρο περίπου, λείο ή αραιώς τριχωτό. Έχει φύλλα βαθυπράσινα, ωοειδή, άνθη μικρά λευκά, εμφανιζόμενα στις αρχές του καλοκαιριού και μαύρο σφαιρικό καρπό. Το συναντάμε σε πολλές περιοχές τις Ελλάδος με τα κοινά ονόματα, στρύφνο, στρύχνο, στύφνο, αγριοντοματιά (Σολανό) βρωμόχορτο, βρωμοβότανο, αμπελουρίδα, πικροσταφίδα κ.ά. Στο φυτό αυτό αναφέρονται ο "εδώδιμος Στρύχνος" του Θεόφραστου και ο "κηπαίος Στρύχνος" του Διοσκουρίδη, οι οποίοι και το περιγράφουν. Το φυτό αυτό χαρακτηρίζεται από πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες, που οφείλονται στην «σολανίνη» που περιέχει και η οποία είναι τοξική. Στη θεραπευτική χρησιμοποιούνται όλα τα μέρη του φυτού σαν μαλακτικά και καταπραϋντικά, αλλά μόνο κατόπιν ιατρικής υποδείξεως. Θεραπευτική χρήση : Εγκαύματα, έρπης, λειχήνες προσώπου, φαγούρα, πρηξίματα κ.ά (Προσοχή!!!. μόνο με ιατρική συνταγή).
Σύμφυτο ή Στεκούλι. Πολυετές φυτό, αυτοφυόμενο, γνωστό και με το όνομα στεκούλι. Η ονομασία του προέρχεται, κατά τον Διοσκουρίδη, από το συμφύω. Ο Διοσκουρίδης περιέγραψε το φυτό και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και αναφέρει ότι το χρησιμοποιούσαν κατά των πληγών. Το ύψος του φυτού ποικίλλει μεταξύ 0,40 – 1 μέτρο. Ο βλαστός είναι ισχυρός πολύκλαδος, τα φύλλα λογχοειδή, παχιά και τα άνθη λευκά, ρόδινα ή ιώδη και εμφανίζονται την άνοιξη. Η ρίζα του έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ως αιμοστατική, καταπραϋντική, αποχρεμπτική. Η συλλογή μπορεί να γίνει οποτεδήποτε, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται κυρίως σε νωπή κατάσταση. Θεραπευτική χρήση: Αιμόπτυση, βήχας, έλκος στομάχου-δωδεκαδακτύλου, κατάγματα, κήλη, μαστίτιδα.
Σχοινόπρασο. Το όνομά του προέρχεται από τις λέξεις σχοινί και πράσο. Είναι πολυετές αυτοφυόμενο φυτό, μέλος της ομάδας των άγριων κρεμμυδιών. Εχει ύψος 0,30 -0,50 μέτρα περίπου, φύλλα πράσινα κυλινδρικά και πορφυρά σφαιρικά άνθη. Το σχοινόπρασο είναι το μικρότερο είδος κρεμμυδιού που που χρησιμοποιείται ως εδώδιμο εδώ και 5000 χρόνια, κυρίως για τα φύλλα του και όχι για τον βολβό του. Το σχοινόπρασο έχει πολύ πιο ελαφριά γεύση από το κοινό κρεμμύδι με την διαφορά ότι είναι πιο ευκολοχώνευτο, επειδή δεν περιέχει πολλά άλατα του θείου, όπως το κρεμμύδι. Είναι από τα αρχαιότερα βότανα και το χρησιμοποιούν για άρωμα κρεμμυδιού, το οποίο όμως είναι πιο ήπιο. Τα φύλλα του είναι αντισηπτικά, αυξάνουν την όρεξη, συμβάλλουν στην πέψη και θεωρούνται αφροδισιακά. Επίσης είναι καλό αντίδοτο για δηλητήρια και κατάλληλο για τη διακοπή της αιμορραγίας. Θεραπευτικές ιδιότητες : Το σχοινόπρασο, όταν καταναλώνεται ως σαλατικό, είναι πλούσιο σε βιταμίνες και σίδηρο και μπορεί να βοηθήσει στην αναιμία. Επίσης, ρίχνει την πίεση και βοηθά στην πέψη. 
Τριφύλλι. Το κόκκινο τριφύλλι είναι ποώδες πολυετές φυτό (30-80 εκ). Τα φύλλα του είναι τρίφυλλα, οδοντωτά, ωοειδή και τα άνθη του έχουν χρώμα κόκκινο ανοιχτό προς το μώβ. Ανήκει στην οικογένεια των ψυχανθών και ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το φυτό είναι χρήσιμο ολόκληρο όμως στη Φαρμακευτική χρησιμοποιούνται κυρίως οι ανθοφόρες κορυφές του. Το φυτό περιέχει φαινολικά γλυκοσίδια, κυανούχα γλυκοσίδια, φλαβονοειδή, και κουμαρίνες. Οι δραστικές ουσίες που περιέχουν τα φύλλα του είναι η προβιταμίνη Α, βιταμίνες C, D, E και Κ 1 και ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο και φώσφορο. Τα πλούσια θρεπτικά συστατικά του το καθιστούν ιδανικό συμπλήρωμα στη διατροφή. Τα φρέσκα φύλλα του τρώγονται μαζί με βραστά χόρτα, σούπες και σαλάτες, εμπλουτίζοντας το φαγητό με άφθονες βιταμίνες. Θεραπευτική χρήση: Θεωρείται ως ένα από τα πιο χρήσιμα βότανα για τις δερματοπάθειες (εφαρμόζεται σαν κομπρέσα σε περιπτώσεις ψωρίασης, εκζέματος, λειχήνες προσώπου, γδαρσίματα, μώλωπες, κατά της υπερπλασίας και του καρκίνου του προστάτη κ.ά. Επίσης, λόγω της αποχρεμπτικής και αντισπασμωδικής του δράσης, χρησιμοποιείται ως έγχυμα στο άσθμα, βήχα, τη βρογχίτιδα, τον κοκίτη, βοηθά στη θεραπεία των γυναικών που υποφέρουν από διαταραχές της εμμηνόπαυσης (λόγω της περιεκτικότητάς του σε φυτικές χημικές ουσίες που μοιάζουν με τα οιστρογόνα) κ.ά. Για την παρασκευή του εγχύματος, ρίχνεται ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 2-3 κουταλιές ξηρό βότανο και το αφήνετε 10-15 λεπτά. Στραγγίζετε και πίνετε ένα φλιτζάνι πριν από κάθε γεύμα.
Τσαϊ του Βουνού ή Σιδερίτης. Στην Ελλάδα απαντάται σε 10 είδη στις πλαγιές των βουνών, σε υψόμετρο πάνω από 1700 μέτρα. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα (Τ.46, σελ. 483), το σημαντικότερο Τσάϊ είναι του Τυμφρηστού ή Βελουχιού και του Παρνασσού. Σύμφωνα με άλλους βοτανολόγους, το Τσάϊ από την περιοχή της "Σαράνταινας", που βρίσκεται στις Παρυφές του Τυμφρηστού ή Βελουχιού, στα όρια των Νομών Φθιώτιδος και Ευρυτανίας και σε υψόμετρο 1920 μ, είναι το πρώτο σε ποιότητα Τσάϊ στην Ελλάδα. Το φυτό είναι ανθεκτικό αειθαλές, έχει ύψος 0,20 –0,50 μέτρα περίπου, φύλλα επιμήκη γκριζοπράσινα, χνουδωτά και σπονδυλώματα από κιτρινωπά άνθη που βρίσκονται στις άκρες των βλαστών και ανθίζουν στα μέσα του καλοκαιριού. Η συλλογή των ανθισμένων βλαστών, γίνεται όταν ολοκληρωθεί η ανθοφορία, εν συνεχεία ξηραίνονται σε σκιερό μέρος. Το «Τσάϊ του βουνού» είναι σπουδαίο φαρμακευτικό φυτό, με ιδιότητες αντισπασμωδικές, στομαχικές, απολυμαντικές, καταπραϋντικές, διουρητικές, αντιπυρετικές, τονωτικές κ.λ.π.. Το αρωματικό έγχυμά του, μαζί με μέλι, αποτελούσε ανέκαθεν την αγαπημένη συνταγή, για τα κρυολογήματα, τον βήχα και την γρίπη. Το τσάϊ του βουνού, εκτός από γευστικό και υγιεινό ρόφημα,έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο και πίνεται ζεστό ή κρύο χειμώνα και καλοκαίρι.
Υοσκύαμος (Δαιμοναριά). Φυτό αυτοφυόμενο, γνωστό με τις ονομασίες δαιμοναριά, γέρος, γερούλι, μηλόχορτο, γλυκύαμος, στρουμπάρα κ.ά. Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις «ύος» = μαύρος και «κύαμος». Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες ήταν γνωστές στον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο. Είναι ετήσιο ή διετές φυτό, πολύ βαρύοσμο κατ’εξοχήν φαρμακευτικό και ιδιαίτερα δηλητηριώδες. Όπως και ο Μανδραγόρας, είναι φαρμακευτικό– μαγικό βότανο, το χρησιμοποιούσαν οι μάγισσες υπό μορφήν αλοιφής. Έχει ιδιότητες ναρκωτικές και παραισθησιογόνες και λέγεται ότι το χρησιμοποιούσε η Πυθία στο Μαντείο των Δελφών για να προλέγει το μέλλον. Οι ιδιότητες του αυτές οφείλονται στην «υοσκυαμίνη», μία αλκαλοειδή ουσία που περιέχει. Το ύψος του φυτού φθάνει τα 0,80 μέτρα περίπου. Έχει βλαστό όρθιο, ισχυρό, και φύλλα ωοειδή λοβωτά. Τα άνθη του είναι μελανο-ϊώδη και εμφανίζονται το καλοκαίρι. Έχει ιδιότητες καταπραϋντικές, αντισπασμωδικές, αντινευραλγικές. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα, που συλλέγονται την άνοιξη, πριν ανθήσει το φυτό, καθώς και οι σπόροι του. Θεραπευτική χρήση : Άσθμα, επιληψία, νευραλγία, σπασμοί, υστερία, ευερεθιστικότητα, παραφροσύνη. Επίσης χρησιμοποιείται εξωτερικά σε αναλγητικά σκευάσματα για την ανακούφιση ρευματισμών και αρθρίτιδας. 
Φλαμουριά (Τίλιο). Πρόκειται για δένδρο ύψους 40 μέτρων περίπου και είναι γνωστό σαν τίλιο, φιλύρα, φιλουρία κ.ά. Έχει φύλλα καρδιοειδή και πριονωτά. Τα άνθη του είναι μελιτογόνα και φαρμακευτικά και εμφανίζονται στα μέσα του καλοκαιριού. Τα άνθη του φυτού και τα φύλλα του έχουν διουρητικές, αντισπασμωδικές, αποχρεμπτικές, καταπραϋντικές, μαλακτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη φαρμακοποιϊα. Επίσης, το τίλιο θεωρείται ότι προλαμβάνει την υπέρταση και αρτηριοσλήρωση. Το βότανο αυτό ενδείκνυται για όσους έχουν υψηλή πίεση και παράλληλα είναι νευρικοί, με αποτέλεσμα η πίεσή τους να ανεβαίνει όταν εκνευρίζονται. Το τίλιο έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και να επουλώνει τα τοιχώματά τους. Το τίλιο μπορεί να συνδυασθεί και με κράταιγο (Τσαπουρνιά). Θεραπευτική χρήση : Γαστραλγία, αρτηριοσκλήρωση, γρίππη, γαστρίτιδα, ισχιαλγία, τέτανος, υποχονδρία, υστερία, ένταση, υπέρταση κ.ά. 
Φραγκοσταφυλιά (Λαγοκερασιά). Στην Ελλάδα απαντούν αυτοφυή δύο είδη: α / Η λαγοκερασιά R. uva-crispa - grossularia (φραγκοστάφυλο της Βόρειας Ευρώπης) και β / Η λαγοκερασιά R. multiflorum (φραγκοστάφυλο του Παρνασσού και της Δυτικής Φθιώτιδος, στις Παρυφές του Τυμφρηστού). Η λαγοκερασιά (Φραγκοσταφυλιά) είναι πολύκλαδος αγκαθωτός θάμνος ύψους 1-1,5 μ. με ισχυρά κλαδιά και φύλλα σχεδόν δισκοειδή με 3-5 λοβούς χνουδωτούς από κάτω και με άνθη πρασινοκίτρινα σε κρεμαστό βότρυ. Ο εδώδιμος καρπός είναι βαθυκόκκινος, σαρκώδης, σφαιρικός. Ο καρπός του είναι πλούσιος σε βιταμίνι C (τριπλάσιες ποσότητες από εκείνες που περιέχουν τα πορτοκάλια) και χρησιμοποιείται σε κομπόστες, στην ποτοποιία, την οινοποιία και στη φαρμακευτική. Από τα φύλλα λαμβάνεται κίτρινη χρωστική ουσία. Τα Φραγκοστάφυλα είναι ένα δυνατό αντιφλεγμονώδες που μπορεί να αποτοξινώσει ολόκληρο τον οργανισμό. Αποτελεί μία φυσική πηγή κορτιζόνης που φέρνει ισορροπία σε ολόκληρο τον οργανισμό. Ο κύριος μηχανισμός δράσης είναι η λειτουργική διέγερση των επινεφριδίων και η παραγωγή στεροειδών. Το Φραγκοστάφυλο χρησιμοποιείται σαν αντικαταστάτης της κορτιζόνης και επαναφέρει ένα αίσθημα ευεξίας στον οργανισμό. Ενδείκνυται στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, άσθμα, εμφύσημα, βρογχίτιδα, γαστρίτιδα, ατροφία επινεφριδίων, τονωτικό των φλεβών, κ.ά. Όσον αφορά σε δερματολογικά προβλήματα είναι χρήσιμο σε εκζέματα, ψωρίαση και δερματίτιδες, ακόμη και σε καψίματα από τον ήλιο. 
Φράξινος (Μέλεγος). Πρόκειται για δένδρο (θάμνο), που φθάνει τα 10 μέτρα περίπου και είναι γνωστός σαν μέλεγος, φράξος, μελιά, μελιός κ.ά. Είναι γνωστός από την αρχαιότητα με το όνομα «μελία ή μελίη», όπως το αναφέρει ο Όμηρος. Η χρήση του στη φαρμακευτική είναι γνωστή από την εποχή του Διοσκουρίδη, ο οποίος αναφέρει τις θεραπευτικές ιδιότητες των φύλλων και του φλοιού του. Ο κορμός του έχει χαρακτηριστικό καφέ χρώμα και τα φύλλα του είναι σύνθετα, αποτελούμενα από 5-9 φυλλάρια, ωοειδή, πριονωτά, λεία, στην επάνω επιφάνεια και χνουδωτά στην κάτω. Το φυτό έχει άνθη λευκά, αρωματικά, τα οποία εμφανίζονται κατά το τέλος της ανοίξεως και τις αρχές του καλοκαιριού. Ο φλοιός και τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική. Ιδιαίτερα χρήσιμος είναι ο φλοιός του, απ’ όπου λαμβάνεται το «θαυματουργό» φαρμακευτικό υγρό, το οποίο χρησιμοποιείται σαν καθαρτικό. Θεραπευτική χρήση : Βήχας.
Φροξυλιά (Σαμπούκος). Θάμνος αυτοφυόμενος, φυλλοβόλος και γνωστός με τα ονόματα κουφοξυλιά, φροξυλιά, αφροξυλιά. Το ύψος του φθάνει τα 8-9 μέτρα, οι βλαστοί του είναι γκριζωποί και τα φύλλα του σύνθετα, βαθυπράσινα. Έχει άνθη λευκά, αρωματικά και καρπούς μελανούς. Τα άνθη της Φροξυλιάς (Σαμπούκου) χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην φαρμακοποιϊα καθώς αρωματίζουν διάφορα οινοπνευματώδη ποτά. Τα φρέσκα άνθη είναι άριστα εμετοκαθαρτικά, ενώ όταν ξεραθούν αποκτούν εφιδρωτικές ιδιότητες. Πολύτιμα επίσης είναι τα φύλλα, που συλλέγονται τέλος ανοίξεως, ο φλοιός των νεαρών βλαστών και οι καρποί του. Θεραπευτική χρήση: Γρίπη, εγκαύματα, ερυσίπελας, ηλιοεγκαύματα, καλόγηροι, κρυολόγημα, στηθάγχη, υδρωπικία, φακίδες κ.λ.π.
Χαμολεύκα. Φυτό κοινότατο με διάφορες ονομασίες, όπως βήχιο, χαμολεύκα, γλυκομάνια κ.ά. Ο Διοσκουρίδης το ονομάζει βήχιον ή «χαμαιλεύκη». Είναι πολυετές φυτό πόα, ύψους 0,10 - 0,20 μ. Ο βλαστός του είναι όρθιος και φέρει όλο το μήκος του λέπια και χνούδι βαμβακώδες. Τα φύλλα του είναι μακρύμισχα, δισκοειδή, πολυγωνικά, οδοντωτά. Η επάνω επιφάνεια τους είναι πράσινη, ενώ η κάτω φέρει λευκό ή γκρίζο πυκνό χνούδι. Τα άνθη είναι κίτρινα και εμφανίζονται πριν από την έκπτυξη των φύλλων. Στη θεραπευτική χρησιμοποιείται σαν αποχρεμπτικό, αντισπασμωδικό και εξωτερικώς μαλακτικό. Οι βλεννώδεις ουσίες που περιέχει έχουν αποχρεμπτικές ιδιότητες και καταστέλλουν το βήχα και αυτό το κάνει εξαιρετικό στην καταπολέμηση της βρογχίτιδας, της τραχειίτιδας και γενικότερα παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Όλα τα μέρη του φυτού είναι φαρμακευτικά και συλλέγονται το καλοκαίρι: Θεραπευτική χρήση: Άσθμα, βήχας, βρογχίτιδα, πλευρίτιδα, πνευμονία.
Χαμομήλι. Φυτό κοινότατο στην Ελλάδα με τα γνωστά ονόματα χαμόμηλο, μαρτολούλουδο, λουλούδι του Αγίου Γεωργίου κ.ά (Ο Γαληνός το αναφέρει χαμαίμηλον). Είναι φυτό ετήσιο με το χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Ο βλαστός του είναι πολύκλαδος και τα φύλλα πτεροσχιδή. Τα άνθη του είναι κιτρινόλευκα και εμφανίζονται κατά τα μέσα της ανοίξεως. Είναι φυτό «θαύμα» με πλούσιες φαρμακευτικές ιδιότητες, αντισπασμωδικές,στομαχικές, απολυμαντικές, καταπραϋντικές, διουρητικές, αντιπυρετικές κ.λ.π. Πολύτιμο επίσης είναι και το αιθέριο έλαιο, που παραλαμβάνεται από τα άνθη του. Θεραπευτική χρήση: Έλκος στομάχου – δωδεκαδακτύλου, κολίτιδα, γρίπη, αρθρίτιδα, δυσμηνόρροια, κριθαράκι, παχυσαρκία, τέτανος, υστερία κά. Άν και θεωρείται ασφαλές βότανο,πρέπει να το αποφεύγουν οι έγκυες (είναι εμμηναγωγό), όσοι πάσχουν από άσθμα και όσοι έχουν αλλεργία σε μαργαρίτες ή χρυσάνθεμα. Σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει εμετό. Επίσης, πρέπει να το αποφεύγουν όσοι παίρνουν αντιπηκτικά, βαρβιτουρικά, αντισπασμωδικά, υπνωτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, αντισυλληπτικά, ηρεμιστικά (βάλιουμ) ή άλλα ηρεμιστικά βότανα, καθώς και αλκοόλ. 
Χελιδόνιο. Πολυετές φυτό, ύψους 0,30 – 0,80 μέτρα, με βλαστό όρθιο, τριχωτό, φύλλα πτεροσχιδή, γαλαζωπά στην κάτω επιφάνεια και άνθη μικρά κίτρινα, εμφανιζόμενα το φθινόπωρο. Η ονομασία του προέρχεται από την λέξη «χελιδών», επειδή η εμφάνισή του την άνοιξη, συμπίπτει με την εμφάνιση των χελιδονιών (Χελιδόνιον το αναφέρει και ο Διοσκουρίδης). Είναι πολύ παλαιό φάρμακο για τις παθήσεις των ματιών όπως: Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, καταράκτη, στίγματα στον κερατοειδή ή ελαττωματική όραση κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές αλείφουμε το χυμό στις γωνίες των ματιών (πάντα κλειστά τα μάτια). Είναι επίσης αποτελεσματικό για τις λοιμώξεις και τις πέτρες της χολής, τον ίκτερο (ενισχύει τη λειτουργία του συκωτιού, καθαρίζει το αίμα και ενισχύει την παραγωγή του), τις αιμοροϊδες, τις εμβολές των αυτιών, τις πέτρες στα νεφρά, τους πόνους στην ούρηση κά. Σε εξωτερική χρήση ο χυμός του είναι ευεργετικός σε δερματικές παθήσεις, κάλους, κρεατοελιές, μυρμηγκιές, έρπη, ακόμη και καρκινοειδή εξογκώματα του δέρματος. Προσοχή όμως, όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη λόγω των αλκαλοειδών ουσιών που περιέχουν (χελιδονίνη, χελιδερυθρίνη, χελιδονοξανθίνη). Στις ουσίες αυτές του φυτού οφείλονται και οι πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή αυτής της ιστοσελίδας, η βιοποικιλότητα σε ολόκληρη την οροσειρά της Πίνδου, από το φαράγγι του Βίκου μέχρι τον Τυμφρηστό, τις Παρυφές του Τυμφρηστού, την Οξυά και την Οίτη, είναι η πιο πλούσια της Ευρώπης. Τα είδη των φυτών που έχουν καταγραφεί ξεπερνούν τα 6.500 και τα ενδημικά είναι 1.150. Αντίστοιχα η Γερμανία, με έκταση σχεδόν τριπλάσια της Ελλάδος, έχει 2.700 είδη και 6 ενδημικά, η Αγγλία με διπλάσια έκταση έχει 1.550 είδη και 16ενδημικά, η Ισπανία με τετραπλάσια έκταση έχει περίπου τον ίδιο αριθμό ειδών. Τα παραπάνω αναφερόμενα αυτοφυόμενα βότανα στις Παρυφές του Τυμφρηστού, είναι ενδεικτικά. Υπάρχουν ακόμα δεκάδες σπάνια φυτά - βότανα, που οι κάτοικοι της περιοχής τα χρησιμοποιούν για θεραπευτική χρήση. Δεν τα αναφέρω όμως διότι αυτά δεν είναι καταγεγραμμένα, ούτε από ειδικούς επιστήμονες, αλλά ούτε και από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που λειτουργεί στο Μοναστήρι του Οσίου Αγάθωνος στην Υπάτη. Θα πρέπει ειδικοί επιστήμονες - βοτανολόγοι, να εξετάσουν τα βότανα αυτά και αν πράγματι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες, να τα καταγράψουν στον κατάλογο των Βοτάνων, για την προστασία, την διατήρηση και την κατάλληλη ανάδειξή τους.
[Η αυτοφυής χλωρίδα και άγρια πανίδα που υπάρχει στις Παρυφές του Τυμφρηστού, είναι στοιχεία της Φυσικής Πολιτιστικής μας κληρονομιάς και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να εξαφανισθούν. Άλλωστε το Σύνταγμα (άρθρο 24), ορίζει ως βασική υποχρέωση του κράτους την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας μας, καθώς και την υποχρέωση λήψης ιδιαίτερων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την διαφύλαξή τους ].
 |
| ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ - ΘΕΣΗ : "ΚΟΚΚΑΛΙΑ" (Πεδίο της Μάχης με τους Γαλάτες, το 279 π.Χ). Στο βάθος απεικονίζεται ο παραπόταμος του Σπερχειού "Ρουστιανίτης ή Έλληνας" που πηγάζει από τα "Κοκκάλια". |
 |
| "ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ" ΘΕΣΗ : "ΚΟΚΚΑΛΙΑ", Υψ. 1720 μ. (Στο βάθος διακρίνεται ο Τυμφρηστός ή Βελούχι). Φυτά - Βότανα : "Δακράκια", Σπάρτο -ποά, Ορνιθόγαλο, Ταραξάκος κ.ά. Foto: www. panoramio. com |
 |
"ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ" (ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗ : ΡΑΧΕΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ - "ΚΟΚΚΑΛΙΑ" - ΟΞΥΑ ). Φυτό - Βότανο : Κρόκος ο "Βελούχιος". Ενδημικό φυτό που αυτοφύεται στον Τυμφρηστό (Βελούχι), στις Παρυφές του Τυμφρηστού και την ευρύτερη περιοχή (κορυφογραμμή: Ράχες Τυμφρηστού - "Κοκκάλια¨ - Οξυά). Το είδος αυτού του κρόκου εμφανίζεται την Άνοιξη, αμέσως μετά το λιώσιμο του χιονιού. Foto: klepanafpaktias.blogspot.gr
|
 |
| ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ (ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗ : ΡΑΧΕΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ - "ΚΟΚΚΑΛΙΑ" - ΟΞΥΑ) Θέση: Πηγή "Ντελβίνας". Υψ.1600 μ. Φυτά - Βότανα : Ορχιδέα ορεινή - Γυμναδενία (Σερνικοβότανο), Φτέρη, κά. Φωτο: Κωνσταντίνος Ν. Παπαναγιώτου |
 |
| ΠΑΡΥΦΈΣ ΤΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ (ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗ : ΡΑΧΕΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ - "ΚΟΚΚΑΛΙΑ" - ΟΞΥΑ). Από το σημείο αυτό διερχόταν ο αρχαιότερος δρόμος των Ελλήνων. Σήμερα το σημείο αυτό είναι τμήμα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε.4. Foto : www.offrods. gr |
 |
Πανοραμική φωτογραφία που απεικονίζει : 1 / Τις "Παρυφές του Τυμφρηστού" με την Κορυφογραμμή Ράχες Τυμφρηστού-"Κοκκάλια"-Καράβι-Αλογοβούνι-"Σαράνταινα"-Οξυά, απ' όπου διερχόταν ο αρχαιότερος δρόμος των Ελλήνων, που συνέδεε την Ήπειρο και την Θεσσαλία με την Νότια Ελλάδα και την Πελοπόννησο (σήμερα αυτή η περιοχή είναι τμήμα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε. 4). 2 / Τους σημερινούς οικισμούς: Πουγκάκια, Παλαιοχώρι και Γαρδίκι Ομιλαίων Φθιώτιδος 3 / Λείψανα του οχυρωματικού τείχους της αρχαίας πόλης των Αινιάνων Όμίλαι, ή του Ομίλου των αρχαίων οικισμών, που βρίσκονταν στην ίδια περιοχή που είναι σήμερα το Γαρδίκι Ομιλαίων, το Παλαιοχώρι, και τα Πουγκάκια Φθιώτιδος (Βλ. Σελίδα "Χάρτες").
|
