Η Δαδιά είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά της Θράκης. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, εδώ γεννήθηκε ο πρώτος ποιητής και μουσικός της Θράκης ο ημίθεος Ορφέας. Νοτιοδυτικά του όμορφου αυτού οικισμού, σε απότομη βουνοκορφή, βρίσκονται τα ερείπια του ισχυρού βυζαντινού κάστρου της «Γκιμπέρνας». Είναι ένα από τα πολλά φρούρια που έχτισε ο Ιουστινιανός στις οχυρές διαβάσεις της Ροδόπης, για να εξασφαλίσει την πεδινή Θράκη από τις επιδρομές των βάρβαρων φυλών (Αρχ. Θράκης, τομ. IV, 1937-1958, σελ. 49).
Κοντά στο χωριό Δαδιά και λίγα χιλιόμετρα από την πόλη του Σουφλίου, βρίσκεται το παλιό βυζαντινό μοναστήρι της Δαδιάς που κτίστηκε στην βάση ενός κατάφυτου και επιβλητικού βράχου ύψους 80 μέτρων, από την κορυφή του οποίου, δύναται κανείς να απολαύσει μια καταπληκτική θέα ολόκληρης της περιοχής του Σουφλίου και τμήμα του ποταμού Έβρου.
Κατά την αρχαιότητα, στα κατάφυτα δάση της περιοχής κατοικούσαν πολεμοχαρείς θρακικές φυλές που στα πολιτισμένα μάτια των υπολοίπων Ελλήνων, φάνταζαν το λιγότερο βάρβαρες. Στιγμάτιζαν με χρώματα τα σώματά τους, θρηνούσαν για την γέννηση, γελούσαν με το θάνατο, έκαναν οργιαστικές τελετές πίνοντας άκρατο θρακικό οίνο, ενώ ρίχνονταν στη μάχη με φοβερές φωνές.
Το μοναστήρι είναι Μετόχι της Μονής Ιβήρων, χτισμένο ίσως επάνω σε αρχαίο ιερό. Η περιοχή γύρω από το μοναστήρι λέγεται Παλαιοχώρα. Εδώ βρέθηκαν πήλινα είδωλα, αρχαία όστρακα, νομίσματα και η μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο του Θράκα ιππέα που ήταν εντοιχισμένη στον ξενώνα της Μονής, μέχρι το Νοέμβρη του 1912 που οι «απελευθερωτές» Βούλγαροι κατέστρεψαν τη μονή με τα πυρά του πυροβολικού τους και πήραν το ανάγλυφο μαζί τους. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Σόφιας.
Η Μονή Δαδιάς υπήρξε πλούσιο μοναστήρι, κατέχοντας μεγάλη κτηματική περιουσία. Για το λόγο αυτό αλλά και για την προσφορά της στους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, τράβηξε την προσοχή των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Το μοναστήρι ανατινάχτηκε, οι μοναχοί αιχμαλωτίστηκαν και βασανίστηκαν για να ομολογήσουν που είχαν κρυμμένο το θησαυρό της μονής. Κανείς τους δεν αποκάλυψε το μυστικό μέρος του θησαυρού, που ακόμη και σήμερα αρκετοί τον αναζητούν.
Φήμες αναφέρουν για πρώην διοικητή του στρατοπέδου της περιοχής που πλούτισε με ανεξήγητο τρόπο, εγκατέλειψε την καριέρα του και έφυγε για τη Βραζιλία…
Οι Βούλγαροι, για να τιμωρήσουν τους μοναχούς που δεν αποκάλυπταν το μέρος που έκρυβαν τους θησαυρούς της μονής, τους οδήγησαν στην κορυφή του βράχου που δεσπόζει πάνω από τη μονή και τους πέταξαν τον έναν μετά τον άλλον στο κενό.
Τα πτώματά τους παρέμειναν για μέρες άταφα, βορά στα πεινασμένα αρπακτικά που αφθονούν στην περιοχή. Πολλοί λένε ότι από τότε το μέρος έγινε καταραμένο και στοιχειωμένο με μια υποψία μελαγχολίας να πλανάται μονίμως πάνω του.
Παρόλο που το καθολικό της μονής ανατινάχτηκε, αρκετές εικόνες σώθηκαν σε σχετικά καλή κατάσταση. Μία από αυτές, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου έχει γραμμένο πάνω της στα ελληνικά και στα τούρκικα το εξής:
«Δια συνδρομής και δαπάνης του κυρίου Χαλίλ Αγά από Καρατζά Χαλίλ Κιόι, έτος 1858 και τουρκιστί έτος 1274». Για την εικόνα αυτή υπάρχει η εξής ιστορία:
«Ο Χαλήλ άγας Πατζιόγλου ήτο αρχιληστής και με την συμμορίαν του ελυμαίνετο την επαρχίαν Σουφλίου έχων ορμητήριον και καταφύγιον απόρθητον τας βουνοκορφάς, τας μεταξύ Λυκόφης, Δαδιάς και άνω. Συχνά την νύκτα μετέβαινε εις την πλησίον Μονήν Δαδιάς και εκβιαστικώς εφωδιάζετο με τα απαιτούμενα τρόφιμα και άλλα χρειώδη. Υπεσχέθη λοιπόν εις τον τότε ηγούμενον, ότι θα κατασκευάση την εικόνα του τόσον τιμωμένου και υπό των Τούρκων Αγίου Γεωργίoυ (Xεντιρλέζ) εις πρώτην ευκαιρίαν, δηλαδή με τα χρήματα τoυ πρώτου που θα συνελάμβανε. Έτυχε λοιπόν την άλλην ημέραν να συναντήση εις τον δρόμον της Δαδιάς τον εκ Διδυμοτείχου έλληνα πραγματευτήν Χατζίογλου, όστις εγύριζε τα χωρία εκείνα πωλών ψιλικά, πανία και τα τοιαύτα έχων αυτά φορτωμένα εις μουλάρι. Τον εσταμάτησε, τον έψαξε δια χρήματα και, επειδή δεν εύρε τίποτε επάνω του, ήρπασε με θυμόν την σκούφια της κεφαλής του και την εκτύπησε κατά γης. Προς δυστυχίαν του πραγματευτού ηκούσθη ο κρότος 4-5 χρυσών λιρών, τας οποίας δια τον φόβον των ληστών είχε ραμμένας εις την σκούφια του. Ο Χαληλ άγας τας έλαβε και με αυτάς παρήγγειλε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου, η οπoία φέρει το όνομα του δωρητού».
Στο μονοπάτι έξω από το μοναστήρι, υπάρχει μια βρύση που μια παλιά επιγραφή λέει ότι κατασκευάστηκε το 1727 «δια συνδρομής της συντεχνίας των τσίφτηδων», δηλαδή των γεωργών της περιοχής. Είναι η μοναδική αναφορά στον ελλαδικό χώρο, που μιλά για ύπαρξη συντεχνίας «μαϊστόρων» γεωργών.
Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή που πέρασε από την περιοχή το 1667, αναφέρει ότι στο μονοπάτι μεταξύ Λυκόφης και Ι. Μ. Δαδιάς, υπήρχε μια πηγή που κάθε σαράντα χρόνια, ανήμερα της παράδοσης του Κορανίου στους ανθρώπους, τη λεγόμενη νύχτα του Καδήρ, έβγαζε «γάλα» («μέχρι πρωίας ρέει γάλα»!) Αυτή την πηγή οι ντόπιοι την ονομάζουν σήμερα «Παρδαλή Βρύση»…
Στο βιβλίο του καθηγητού Αθανάσιου Παπαευγενίου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΘΡΑΚΗ, ΤΟΥΡΚΟΙ – ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ, Καταστροφαί Ναῶν καί Μονῶν. Φόνοι, ἐξορίαι καί κακοποιήσεις κληρικῶν. 1912 – 1920», Θεσσαλονίκη 1926, διαβάζουμε για τις καταστροφές που προξένησαν οι Βούλγαροι στο μοναστήρι.
Βιβλιογραφία - Πηγές
-«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΘΡΑΚΗ, ΤΟΥΡΚΟΙ – ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ, Καταστροφαί Ναῶν καί Μονῶν. Φόνοι, ἐξορίαι καί κακοποιήσεις κληρικῶν. 1912 – 1920», Θεσσαλονίκη 1926, Αθανάσιου Παπαευγενίου
-ΜΟΝΗ ΔΑΔΙΑΣ
-Η κατάρα της Ιεράς Μονής Δαδιάς
-ΜΥΣΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ, εκδόσεις ΑΡΧΕΤΥΠΟ
Κοντά στο χωριό Δαδιά και λίγα χιλιόμετρα από την πόλη του Σουφλίου, βρίσκεται το παλιό βυζαντινό μοναστήρι της Δαδιάς που κτίστηκε στην βάση ενός κατάφυτου και επιβλητικού βράχου ύψους 80 μέτρων, από την κορυφή του οποίου, δύναται κανείς να απολαύσει μια καταπληκτική θέα ολόκληρης της περιοχής του Σουφλίου και τμήμα του ποταμού Έβρου.
Κατά την αρχαιότητα, στα κατάφυτα δάση της περιοχής κατοικούσαν πολεμοχαρείς θρακικές φυλές που στα πολιτισμένα μάτια των υπολοίπων Ελλήνων, φάνταζαν το λιγότερο βάρβαρες. Στιγμάτιζαν με χρώματα τα σώματά τους, θρηνούσαν για την γέννηση, γελούσαν με το θάνατο, έκαναν οργιαστικές τελετές πίνοντας άκρατο θρακικό οίνο, ενώ ρίχνονταν στη μάχη με φοβερές φωνές.
Το μοναστήρι είναι Μετόχι της Μονής Ιβήρων, χτισμένο ίσως επάνω σε αρχαίο ιερό. Η περιοχή γύρω από το μοναστήρι λέγεται Παλαιοχώρα. Εδώ βρέθηκαν πήλινα είδωλα, αρχαία όστρακα, νομίσματα και η μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο του Θράκα ιππέα που ήταν εντοιχισμένη στον ξενώνα της Μονής, μέχρι το Νοέμβρη του 1912 που οι «απελευθερωτές» Βούλγαροι κατέστρεψαν τη μονή με τα πυρά του πυροβολικού τους και πήραν το ανάγλυφο μαζί τους. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Σόφιας.
Η Μονή Δαδιάς υπήρξε πλούσιο μοναστήρι, κατέχοντας μεγάλη κτηματική περιουσία. Για το λόγο αυτό αλλά και για την προσφορά της στους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, τράβηξε την προσοχή των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Το μοναστήρι ανατινάχτηκε, οι μοναχοί αιχμαλωτίστηκαν και βασανίστηκαν για να ομολογήσουν που είχαν κρυμμένο το θησαυρό της μονής. Κανείς τους δεν αποκάλυψε το μυστικό μέρος του θησαυρού, που ακόμη και σήμερα αρκετοί τον αναζητούν.
Φήμες αναφέρουν για πρώην διοικητή του στρατοπέδου της περιοχής που πλούτισε με ανεξήγητο τρόπο, εγκατέλειψε την καριέρα του και έφυγε για τη Βραζιλία…
Οι Βούλγαροι, για να τιμωρήσουν τους μοναχούς που δεν αποκάλυπταν το μέρος που έκρυβαν τους θησαυρούς της μονής, τους οδήγησαν στην κορυφή του βράχου που δεσπόζει πάνω από τη μονή και τους πέταξαν τον έναν μετά τον άλλον στο κενό.
Τα πτώματά τους παρέμειναν για μέρες άταφα, βορά στα πεινασμένα αρπακτικά που αφθονούν στην περιοχή. Πολλοί λένε ότι από τότε το μέρος έγινε καταραμένο και στοιχειωμένο με μια υποψία μελαγχολίας να πλανάται μονίμως πάνω του.
Παρόλο που το καθολικό της μονής ανατινάχτηκε, αρκετές εικόνες σώθηκαν σε σχετικά καλή κατάσταση. Μία από αυτές, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου έχει γραμμένο πάνω της στα ελληνικά και στα τούρκικα το εξής:
«Δια συνδρομής και δαπάνης του κυρίου Χαλίλ Αγά από Καρατζά Χαλίλ Κιόι, έτος 1858 και τουρκιστί έτος 1274». Για την εικόνα αυτή υπάρχει η εξής ιστορία:
«Ο Χαλήλ άγας Πατζιόγλου ήτο αρχιληστής και με την συμμορίαν του ελυμαίνετο την επαρχίαν Σουφλίου έχων ορμητήριον και καταφύγιον απόρθητον τας βουνοκορφάς, τας μεταξύ Λυκόφης, Δαδιάς και άνω. Συχνά την νύκτα μετέβαινε εις την πλησίον Μονήν Δαδιάς και εκβιαστικώς εφωδιάζετο με τα απαιτούμενα τρόφιμα και άλλα χρειώδη. Υπεσχέθη λοιπόν εις τον τότε ηγούμενον, ότι θα κατασκευάση την εικόνα του τόσον τιμωμένου και υπό των Τούρκων Αγίου Γεωργίoυ (Xεντιρλέζ) εις πρώτην ευκαιρίαν, δηλαδή με τα χρήματα τoυ πρώτου που θα συνελάμβανε. Έτυχε λοιπόν την άλλην ημέραν να συναντήση εις τον δρόμον της Δαδιάς τον εκ Διδυμοτείχου έλληνα πραγματευτήν Χατζίογλου, όστις εγύριζε τα χωρία εκείνα πωλών ψιλικά, πανία και τα τοιαύτα έχων αυτά φορτωμένα εις μουλάρι. Τον εσταμάτησε, τον έψαξε δια χρήματα και, επειδή δεν εύρε τίποτε επάνω του, ήρπασε με θυμόν την σκούφια της κεφαλής του και την εκτύπησε κατά γης. Προς δυστυχίαν του πραγματευτού ηκούσθη ο κρότος 4-5 χρυσών λιρών, τας οποίας δια τον φόβον των ληστών είχε ραμμένας εις την σκούφια του. Ο Χαληλ άγας τας έλαβε και με αυτάς παρήγγειλε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου, η οπoία φέρει το όνομα του δωρητού».
Στο μονοπάτι έξω από το μοναστήρι, υπάρχει μια βρύση που μια παλιά επιγραφή λέει ότι κατασκευάστηκε το 1727 «δια συνδρομής της συντεχνίας των τσίφτηδων», δηλαδή των γεωργών της περιοχής. Είναι η μοναδική αναφορά στον ελλαδικό χώρο, που μιλά για ύπαρξη συντεχνίας «μαϊστόρων» γεωργών.
Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή που πέρασε από την περιοχή το 1667, αναφέρει ότι στο μονοπάτι μεταξύ Λυκόφης και Ι. Μ. Δαδιάς, υπήρχε μια πηγή που κάθε σαράντα χρόνια, ανήμερα της παράδοσης του Κορανίου στους ανθρώπους, τη λεγόμενη νύχτα του Καδήρ, έβγαζε «γάλα» («μέχρι πρωίας ρέει γάλα»!) Αυτή την πηγή οι ντόπιοι την ονομάζουν σήμερα «Παρδαλή Βρύση»…
Στο βιβλίο του καθηγητού Αθανάσιου Παπαευγενίου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΘΡΑΚΗ, ΤΟΥΡΚΟΙ – ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ, Καταστροφαί Ναῶν καί Μονῶν. Φόνοι, ἐξορίαι καί κακοποιήσεις κληρικῶν. 1912 – 1920», Θεσσαλονίκη 1926, διαβάζουμε για τις καταστροφές που προξένησαν οι Βούλγαροι στο μοναστήρι.
Βιβλιογραφία - Πηγές
-«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝ ΘΡΑΚΗ, ΤΟΥΡΚΟΙ – ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ, Καταστροφαί Ναῶν καί Μονῶν. Φόνοι, ἐξορίαι καί κακοποιήσεις κληρικῶν. 1912 – 1920», Θεσσαλονίκη 1926, Αθανάσιου Παπαευγενίου
-ΜΟΝΗ ΔΑΔΙΑΣ
-Η κατάρα της Ιεράς Μονής Δαδιάς
-ΜΥΣΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ, εκδόσεις ΑΡΧΕΤΥΠΟ
